خبرگزاری مهر؛ گروه مجله – جواد شیخ‌الاسلامی: سال گذشته در روزهای منتهی به اربعین حسینی، مجله مهر برای اطلاع از چند و چون سفر شیعیان افغانستان به عراق، راهی مرز دوغارون شد و چند گزارش درباره وضعیت زائران اربعینی افغانستان تهیه کرد. مشروح این گزارش‌ها را می‌توانید در لینک‌های زیر بخوانید:
مهاجرانی که پول قرض می‌کنند تا خودشان را به کربلا برسانند
اربعین امسال، مرز دوغارون؛ حضور زائران و غیبت موکب‌ها
با ورود به ایران انگار وارد کربلا شده‌ایم + فیلم
امسال، در فاصله دو هفته‌ای که تا اربعین باقی مانده، بار دیگر وضعیت شیعیانی که از داخل افغانستان راهی این رویداد بزرگ جهان اسلام خواهند شد را زیر ذره‌بین می‌بریم.
«سیدرضا حسینی‌میثم» رئیس کمیته ویژه اربعین و مشاور عالی وزیر اطلاعات و فرهنگ در حکومت جمهوریت، از کسانی است که در سال‌های گذشته فعالیت‌های چشم‌گیری برای سهولت سفر زائران افغانستان به عراق داشته است. حسینی‌میثم درباره سرنوشت کمیته ویژه اربعین بعد از حاکمیت طالبان می‌گوید: «ما در حکومت جمهوریت کمیته‌ای به نام کمیته ویژه اربعین برای هماهنگی زیارت شیعیان افغانستان داشتیم که بنده رئیس آن بودم و از مدتی پیش از اربعین پیگیری‌ها برای سفر بهتر زائران را دنبال می‌کردیم. کمیته ویژه اربعین یک تشکل دولتی بود که البته بعد از حاکمیت طالبان چنین کمیته و نهاد و تشکلی در ساختار جدید نداریم. به همین دلیل همان کسانی که در کمیته ویژه اربعین فعالیت می‌کردند، فعالیت خودشان را در کمیته هماهنگی اربعین انجام می‌دهند که یک کمیته مردمی و غیردولتی است. البته ما با بعضی نهادها و ادارات در هرات ارتباط داریم، اما پایه اصلی کار مردمی است».
بازگشت زائران افغانستانی از مرزهای عراق
حسینی با بیان اینکه دولت فعلی تمایل خاصی برای پیگیری و هماهنگی و حمایت از سفر زائران افغانستانی اربعین ندارد، ادامه می‌دهد: «اعضای کمیته ما با ادارات هرات در ارتباط هستند و هماهنگی‌هایی برقرار است، ولی به صورت تشکیلاتی چنین ساختاری برای اربعین وجود ندارد. به همین دلیل بعضی پیگیری‌ها که باید از طریق رسمی و دولتی انجام بگیرد، روی زمین می‌ماند و همین باعث بروز مشکلاتی برای زائران افغانستانی می‌شود. سال ۹۶ که کمیته ویژه اربعین افغانستان در معاونت گردشگری وزارت اطلاعات و فرهنگ ایجاد شد، وظیفه اصلی آن هماهنگی امور مربوط به زیارت اربعین بود و از آنجا که در ساختار دولت بود، امکان حمایت بیشتری از آن وجود داشت و بعضی پیگیری‌ها بهتر انجام می‌شد. فعالیت‌های این کمیته ادامه داشت تا زمان کرونا که عملاً سفرها متوقف شد».
این فعال فرهنگی و مذهبی، سال ۹۸ را بهترین سال از نظر تعداد زائرین اربعینی افغانستان می‌داند و توضیح می‌دهد: «سال ۹۸ که آخرین سال اعزام زائران بود، بیش از شصت هزار زائر برای زیارت اربعین ثبت‌نام کردند که اغلب آنها مشرف شدند. سال گذشته که کمیته هماهنگی جایگزین کمیته ویژه اربعین شده بود، پیش‌بینی ما حضور حدود ۲۰ هزار نفر بود که از این تعداد شاید هفت هزار نفر وارد ایران شدند. اینها کسانی بودند که هم ویزای ایران را گرفته بودند، هم ویزای عراق را؛ اما متأسفانه وزارت داخله عراق چند روز متوالی اجازه ورود این افراد از طریق مرزهای زمینی را نداد.»
او ادامه می‌دهد: «به همین دلیل سال گذشته اغلب زائران افغانستانی نتوانستند در پیاده‌روی اربعین شرکت کنند. بسیاری از کسانی که وارد ایران شده بودند مرقد امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) را زیارت کردند و به افغانستان برگشتند. آنها که در افغانستان منتظر بودند هم به ایران نیامدند».
حکومت فعلی افغانستان، متولی سفر اربعین ندارد
حسینی میثم یادآوری می‌کند: «دلیل اصلی که باعث شد سال گذشته تنها ۲۰ هزار نفر برای زیارت اربعین ثبت‌نام کنند، تغییر وضعیت سیاسی افغانستان و شرایط بد اقتصادی مردم بود. مردم در تنگنای اقتصادی بودند و امکان سفر نداشتند؛ وگرنه ممانعتی از سمت طالبان صورت نگرفته بود. در هرات اداره‌هایی بودند که در یک کارگروه موقت، حدود دوازده روز با هم کار می‌کردند تا سفر زائران در شرایط بهتری صورت بگیرد. عمده کارها توسط همان ستاد مردمی و کمیته هماهنگی اربعین انجام می‌شود.»
او فقدان متولی دولتی در افغانستان برای زیارت اربعین را یکی از دلایلی می‌داند که سفر شیعیان این کشور به عراق را دچار چالش و سختی می‌کند: «مشکل زائران افغانستانی ارتباط چندانی به ایران ندارد و مربوط به دولت افغانستان است. برای دولت افغانستان زیارت اربعین در اولویت نیست وگرنه دوستان ایرانی در جلسات مختلف در رابطه با وضعیت خاص شیعیان افغانستان با عراقی‌ها رایزنی می‌کنند، اما به دلیل نبود متولی دولتی برای زیارت اربعین در افغانستان، این مشکلات هنوز حل نشده است».
وقتی از او درباره آخرین وضعیت شیعیان افغانستان و مشکلاتی که برای سفر اربعین با آن مواجه هستند، سوال می‌کنم، می‌گوید: «متعاقب آماری که از طریق اتحادیه‌ها و شرکت‌های توریستی و گردشگری افغانستان گرفتیم، پیش‌بینی می‌شود حدود سی و پنج هزار نفر برای زیارت اربعین ثبت‌نام کنند. صدور ویزای عراق هم در تهران، مشهد، کرمانشاه و اهواز شروع شده است. یکی از مشکلات هم همین است که ابتدا باید ویزای عراق گرفته شود، بعد ویزای ایران. این کار را نماینده شرکت‌ها انجام می‌دهند. چون ویزا به صورت مانیفستی و گروهی است، یک نفر به نمایندگی از دیگران به ایران می‌آید و صدور ویزا را پیگیری می‌کند. بعد متناسب با آن ویزا، کنسولگری‌های ایران ویزای دوباره ورود را صادر می‌کنند».
از تأخیر در صدور ویزای عراق تا کمبود اتوبوس در مرز دوغارون
حسینی عمده‌ترین مشکل زائران افغانستانی را تأخیر در صدور ویزای عراق می‌داند: «متأسفانه وزارت داخله و خارجه عراق با هم هماهنگ نیستند و گاهاً مشکلاتی پیش می‌آید؛ صبح یک دستور می‌آید و ظهر یک دستور متناقض با آن صادر می‌شود. این باعث می‌شود روند صدور ویزا به تأخیر بیفتد و به روزهای منتهی به اربعین موکول شود. از طرف دیگر، اخذ ویزای ایران منوط به اخذ ویزای عراق است. یعنی تا زمانی که ویزای عراق گرفته نشود، کنسولگری‌های ایران هم ویزای خودشان را صادر نمی‌کنند. این مسائل زمان‌گیر است. مسأله بعدی مشکل حمل و نقل زائران است. داخل افغانستان، زائران هرطور که شده خودشان را تا هرات می‌رسانند و آنجا با همکاری کمیته هماهنگی اربعین وسایل نقلیه فراهم می‌شود تا به مرز دوغارون ایران برسند. اما وقتی به مرز دوغارون می‌رسند، با کمبود اتوبوس مواجه می‌شوند».
او ادامه می‌دهد: «اینکه افغانستانی‌ها به راحتی تا عراق بروند نیاز به یک هماهنگی دولتی دارد که این کار تا امروز صورت نگرفته و لازمه‌اش این است که اتوبوس‌ها مشخص باشند، راننده‌ها ویزا داشته باشند و بتوانند از داخل افغانستان به ایران بیایند و از ایران هم به عراق؛ بعد با همان اتوبوس‌ها به افغانستان برگردند. ما می‌توانیم تأمین اتوبوس‌ها را هماهنگ کنیم، ولی تا زمانی که یک ارگان دولتی پیگیری نکند، کسی نمی‌تواند غیردولتی کاری انجام دهد. البته مسئولان خراسان رضوی معمولاً تمهیداتی برای حمل و نقل زائران افغانستانی دارند، ولی با توجه به استقبال زیاد، امسال جای کار و پیگیری بیشتری وجود دارد.»
این کارشناس هشدار می‌دهد: «اگر این مشکلات حل نشود، قطعاً در مرز دچار مشکل می‌شویم و باید از بازار سیاه و با قیمت‌های بالا به مرز عراق برویم. از مرز دوغارون تا مشهد بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان تقاضا می‌شود که هزینه کمی نیست. از مشهد تا مرز چذابه هم در بازار سیاه قیمت‌ها تا سه میلیون هم می‌رسد؛ در صورتی که قیمت مصوب برای اتوبوس‌های معمولی ۴۰۰ هزار و برای اتوبوس‌های وی‌آی‌پی، یک میلیون تومان است».
ویزای عراق رایگان شد؛ به امید رایگان شدن ویزای ایران برای شیعیان افغانستانی
رایگان شدن ویزای عراق برای زائران افغانستانی یکی از اقدامات مثبتی که امسال صورت گرفت. حسینی در این باره توضیح می‌دهد: «روادید عراق ۴۰ دلار بود، ۱۰ دلار هم هیأت‌السیاحه عراق می‌گرفت، یک توافق امنیتی هم لازم بود که وزارت داخله باید صادر می‌کرد و چیزی حدود ۲۰ تا ۳۰ دلار هزینه داشت. مجموع این هزینه‌ها تقریباً به ۶۰ تا ۷۵ دلار می‌رسید که امسال این هزینه‌ها برداشته شده و شاید تنها حدود ۱۰ دلار هزینه نیاز باشد که آن هم مربوط به شرکت‌های عراقی است که زائران را به صورت گروهی و تحت کفالت خودشان به عراق می‌برند.»
او بیان می‌کند: «از طرفی، صحبت‌هایی با وزارت خارجه ایران داشته‌ایم تا روادید ایران هم رایگان شود یا حداقل با تخفیف ۵۰ درصدی همراه شود. طبق شنیده‌ها با این پیشنهاد موافقت شده و به زودی درباره آن اطلاع‌رسانی می‌شود. این دو موضوع، یعنی رایگان شدن ویزای عراق و رایگان شدن ویزای ایران که ۶۰ یورو بود، کمک خیلی بزرگی برای زائران افغانستانی است. انشاالله همه کمک کنند تا زائران و شیعیان افغانستان که از خالص‌ترین و مظلوم‌ترین شیعیان هستند، امسال از مراسم اربعین و اجتماع بزرگ شیعیان دنیا محروم نشوند».
خوش‌رویی، چاشنی میزبانی است
مدیر کمیته هماهنگی اربعین به عنوان آخرین نکته، درحالیکه ادب و احترام را چاشنی حرفش کرده، پیشنهاد می‌دهد: «ما ممنون عزیزان و بزرگواران ایرانی و مهمان‌داری برادران عراقی هستیم. نکته خیلی مهم حفظ کرامت و احترام زائر حسینی است. این احترام و اکرام باعث می‌شود از لحاظ فرهنگی تعامل و ارتباط خوبی صورت بگیرد و برداشت خوبی نسبت به دو ملت شکل بگیرد.»
او حرفش را دنبال می‌کند: «اگر برای مثال به عنوان مرزبان با زائر با مهربانی و خوش‌صحبتی برخورد کنیم، طبیعتاً این خوشی و مهربانی و خلقِ خوش، با وجود خستگی‌ها در ذهن باقی می‌ماند. عزیزانی که در مرزبانی هستند، مطمئناً با زائران برخورد شایسته دارند ولی اگر چاشنی محبت و همدلی و مهربانی آنها کمی بیشتر شود، از لحاظ فرهنگی و ذهنیت‌سازی آثار بهتری ایجاد خواهد شد. شیعیان افغانستان با سختی‌ها و مشقات فراوان خودشان را به این مراسم می‌رسانند. باید همه دست به دست هم بدهیم تا از این اجتماع نورانی بی‌بهره نباشند و لذت حضور کنار برادران خود را به خوبی بچشند».
منبع: مهر