گروه سیاسی خبرگزاری فارس: ۱۰ شهریور که به نام روز پدافند هوایی ارتش نامگذاری شده، یادآور یکی از فرامین مهم فرمانده کل قوا مبنی بر استقلال پدافند هوایی از نیروی هوایی است. استقلال پدافند هوایی از نیروی هوایی به علت تغییر سریع ماهیت تهدیدات حوزه هوا و فضا انجام گرفت تا بتوان با دقت و کیفیت بالاتر به ثمر بنشیند. این مهم در ابتدا با تشکیل قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) انجام و سپس با تشکیل نیروی پدافند هوایی ارتش تکمیل شد.
ماموریت‌های پدافند هوایی امروزه توسط نیروی پدافند هوایی ارتش و پدافند هوافضای سپاه انجام می‌شود که هر دو بخش ذیل قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) و در هماهنگی کامل انجام می‌شود.
نیروی پدافند هوایی ارتش با دستور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فرمانده معظم کل قوا در سال ۱۳۹۸ به عنوان چهارمین نیروی ارتش تاسیس شد. به مناسبت فرارسیدن دهم شهریورماه روز پدافند هوایی با امیر سرتیپ دوم ستاد رضا خواجه معاون عملیات نیروی پدافند هوایی ارتش درخصوص توانمندی‌ها، ماموریت‌ها و نقش این نیرو در عرصه دفاع از کشور به گفت‌وگو نشستیم.
مهمترین محورهای این گفت‌وگو به شرح ذیل است:
* توان پدافند هوایی ارتش برای کشف و شناسایی هرگونه تهدید هوایی
* رونمایی از رادار ماورای افق در آینده نزدیک
* رصد لحظه‌ای پروازهای فرامنطقه‌ای در اطراف کشور
* استفاده از لیزر برای مقابله با ریزپرنده‌ها
* الحاق سامانه‌های جدید به پدافند هوایی در آینده نزدیک
* رصد لحظه‌ای جنگنده‌های F-۳۵ توسط پدافند هوایی ارتش
* آمادگی پدافند هوایی برای هر اقدام تاکتیکی علیه هر تهدید مانند F-۳۵
متن کامل این گفت‌وگو در ادامه آمده است:
چرایی تشکیل نیروی پدافند هوایی ارتش
فارس: لطفاً در ابتدا و برای آشنایی بیشتر مخاطبین ما با نحوه فعالیت نیروی پدافند هوایی ارتش قدری درباره این نیرو و فعالیت‌های آن توضیح بفرمایید؟
امیر سرتیپ خواجه: نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با تدابیر داهیانه فرماندهی معظم کل قوا هویت و ماهیت مستقل با ساختار جدید تشکیل شد. بدیهی است هرگونه تغییر و ساختار بنیادی در سازمان و مجموعه‌های بزرگ نشات گرفته از راهبردها و رهنمودهای سازمانی در سطوح ملی و دفاعی کشورهاست.
در خصوص نیروی پدافند هوایی نیز با توجه به تغییر نظامات و تحولات منطقه‌ای، مناسبات و تعاملات سیاسی، دفاعی و … از سوی جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورها و همچنین رفتارها و سناریوهای مختلف از سوی قدرت‌های منطقه و فرامنطقه‌ای و همچنین ائتلافات شکل گرفته و اولویت‌های دفاعی اثربخش و دقیق پیرامون تهدیدات نوین هوایی این الزام را به وجود آورد که بایستی ساختار و تشکیلات منسجم، به‌روز و برگرفته از نیروی انسانی کارآمد و مجرب، سیستم‌های فرماندهی و کنترل پیشرفته، تجهیزات و سامانه‌های به‌روز و پاسخگو را در قالب یک نیروی مستقل در کنار سایر نیروهای مسلح تشکیل و سازماندهی شود.
در این راستا، نیروی پدافند هوایی به عنوان یکی از مولفه‌های اصلی دفاعی کشور در حوزه نظامی در کنار سه نیروی زمینی، هوایی و دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، نقش و ماموریت خود را در بالاترین سطح ممکن اجرا می‌کند.
در بحث اهمیت ماموریت پدافند هوایی همان بس که فرماندهی معظم کل قوا فرموده‌اند «پدافند هوایی خط مقدم دفاع از حیثیت، موجودیت و آبروی کشور است.»
نیروی پدافند هوایی ماموریت دفاع موثر، مستمر و پایدار از آسمان جمهوری اسلامی ایران در برابر هرگونه تهدید را دارد که این مهم توسط مجموعه نیروی پدافند هوایی تحت نظارت شبکه یکپارچه پدافند هوایی و مراحل چهار گانه کشف، شناسایی، رهگیری و درگیری و انهدام انجام می‌شود.
باید به این نکته اشاره کنم در انجام مراحل موصوف ساختاردهی و سازماندهی بر روی یگان‌ها، مراکز، تجهیزات و سامانه‌ها و … به گونه‌ای شکل گرفته که حداکثر اثربخشی را در انجام مراحل چهارگانه ذکر شده به عمل آید.
در اهمیت ماموریت پدافند هوایی همین مقدار عنوان شود که پایش، رصد و کنترل بیش از 2 هزار پرواز عبوری، ماموریتی، غیر مترقبه و … به شکلی انجام می‌شود که هرگونه احتمال تهدید و یا مخاطره علیه امنیت، منافع ملی، نقض حریم و تجاوز انجام نگیرد و هرگونه نیت سوء از بسترهای هوایی و فضایی به بهترین شکل ممکن و با قاطعیت از سوی نیروی پدافند هوایی با پاسخ مناسب مواجه شود که این مهم نیز مستلزم حضور شبانه روزی و آمادگی صد درصدی مجموعه‌های عملیاتی، فنی و پشتیبانی خدمات رزمی در مجموعه نیروی پدافند هوایی است.
توان بالای پدافند هوایی ارتش برای کشف و شناسایی هرگونه تهدید هوایی
فارس: شما در سخنان خود اشاره کردید که نیروی پدافند هوایی ارتش تحت فرماندهی شبکه یکپارچه پدافند هوایی در سراسر کشور به صورت گسترده فعال است. اهمیت آمادگی رزمی در حوزه پدافند هوایی چگونه است؟
امیر سرتیپ خواجه: بخش عمده تهدیدات در حال حاضر مرتبط با تهدیدات هوایی هستند. سرعت ارتقاء قابلیت‌ها و تنوع تهدیدات در حوزه هوایی با شتاب روزافزونی مواجه است. شما حوادث و رویدادهای سال‌های اخیر را که پیرامون کشور جمهوری اسلامی ایران اتفاق افتاده را مشاهده کرده‌اید. این اتفاقات بیش از پیش اهمیت فرمایشات فرمانده معظم کل قوا را در خصوص اهمیت پدافند هوایی برای ما روشن می‌کند.
سرعت تغییرات تهدیدات هوایی این نکته را به ما دیکته می‌کند که بایستی آمادگی‌های دفاعی خود را روز به روز افزایش و به‌روز کنیم.
ما پیش‌تر تعدادی سامانه راداری و موشکی و توپخانه‌ای قدیمی داشتیم که در سراسر کشور مستقر بودند که با توجه به سرعت روز افزون تهدیدات هوایی در ابعاد مختلف و نیاز مبرم به سامانه‌های راداری نسل جدید این مهم با طراحی و ساخت رادارهای بومی جهت کشف هرگونه تهدید هوایی در سراسر کشور محقق شد. این اقدام به گونه‌ای بوده است که به حول قوه الهی هرگونه تهدید هوایی قابل کشف و شناسایی است.
تحرک و چابکی بالا ویژگی سامانه‌های پدافند هوایی
یکی از نکات مهم در انجام ماموریت پدافند هوایی قابلیت تحرک و چابکی بالاست که این ویژگی مهم به عنوان یک راهبرد اصلی نیروی قدرتمند پدافند هوایی در طراحی و ساخت کلیه سامانه‌ها مدنظر هست.
باید به این نکته اشاره کنم که قابلیت اطمینان، انعطاف پذیری، استقلال تاکتیکی به عنوان اصول پدافند هوایی در زمره مهمترین اولویت‌های نیروی پدافند هوایی ارتش قلمداد می‌شود و در این بین مهم‌تر از همه موارد اشاره شده رسیدن به این حد از قابلیت که بتوانیم ماموریت خود را در حداقل زمان ممکن و بدون کوچک‌ترین عیب و نقصی اجرا کنیم.
استفاده از سامانه‌های الکترواپتیک در پدافند هوایی ارتش
فارس: اگر موافق باشید، حوزه‌های چهارگانه فعالیت پدافند هوایی ارتش را به صورت جزئی بررسی کنیم. آمادگی پدافند هوایی در حوزه کشف و شناسایی چگونه است؟
امیر سرتیپ خواجه: با توجه به اینکه حوزه‌های کشف اهداف هوایی در چارچوب سامانه‌ها و سنسورهای کشف راداری، اپتیکی، پسیو در چرخه عملیات پدافند هوایی از تنوع، ترکیب و تعداد قابل قبولی برخوردار است. در این راستا، با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بسیار خوب صنایع دفاعی وزارت دفاع، شرکت‌های دانش بنیان، سازمان جهاد خودکفایی نیرو پیشرفت و ارتقاء روزافزون در این حوزه از روند قابل قبولی برخوردار بوده به نحوی که با صراحت و اطمینان اعلام می‌کنیم نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بدون هرگونه وابستگی به خارج و صرفاً توانمندی بومی قادر است ماموریت کشف خود را با اطمینان و اعتماد لازم اجرا کند.
نکته دیگر که بایستی به آن اشاره کنم این است که کشور عزیزمان به لحاظ ذوعارضه بودن علاوه بر لزوم بکارگیری سامانه‌های راداری در طیف‌های مختلف به منظور تامین کشف کلیه لایه‌ها به ویژه ارتفاع کم مستلزم بکارگیری از ظرفیت‌های دیده‌بانی بصری است که این مهم با مشارکت کلیه نیروها و سازمان‌های مشارکت‌کننده و با محوریت پدافند هوایی در حال اجراست و در همین راستا نیز، گام‌های موثری درخصوص هوشمند‌سازی سامانه‌های الکترواپتیک برداشته‌ایم.
تجهیز پدافند هوایی ارتش به رادارهایی با طیف‌های فرکانسی مختلف
فارس: شما به توان بالای پدافند هوایی در حوزه کشف و شناسایی اشاره کردید. آیا می‌توانیم این‌گونه ادعا کنیم که پدافند صددرصدی داریم؟
امیر سرتیپ خواجه: هیچ کشوری در جهان مدعی پدافند صد درصدی نیست چراکه سرعت تغییر تهدیدات هوایی به گونه‌ای است که پدافند در واقع یک امر نسبی محسوب می‌شود، در یک دوران مقوله هواپیماهای با سرنشین و نسل‌های مختلف مطرح بود. اما، امروزه انواع پهپادها و ریزپرنده‌ها ظهور و بروز دارند که ابعاد مختلف فنی و عملیاتی آن‌ها برای بازه‌های زمانی محدود ناشناس است.
ما باید برای هر تهدید هوایی با اتکاء به توانمندی‌های داخلی خود برنامه داشته باشیم. به طور مثال، یکی از موضوعات دفاعی کشور عزیزمان جمهوری اسلامی ایران مربوط به قرارداد سامانه S-۳۰۰ کشور روسیه بوده است و هنگامی این قرارداد نهایی و قطعی شد که آن‌ها متوجه شدند ما در داخل کشور مشغول ساخت سامانه باور ۳۷۳ هستیم.
این اتفاق درس آموزه‌ای را برای ما به ارمغان آورد که اگر ما به دنبال به خدمت گرفتن توان و قدرت در برخی از حوزه‌ها از طریق منابع خارجی هستیم بایستی این قدرت توان را به صورت موازی در داخل کشور خودمان تولید و عرضه کنیم. به حول و قوه الهی سامانه باور ۳۷۳ به رشد و بلوغ کامل در زمره سامانه‌های درگیری برد بلند رسیده است و در سازمان رزم نیروی قدرتمند پدافند هوایی نقش قابل توجه‌ای را ایفا می‌کند.
خلاصه کلام، ما باید در فنآوری‌های دفاع هوایی در همه لایه‌ها از جمله ارتفاع بالا، متوسط و پایین خودکفا باشیم. البته در این خصوص فعالیت‌های بسیار مهم و چشمگیری در دست اقدام است.
ما در اقصی نقاط کشور رادارهایی در طیف‌های مختلف فرکانسی با عملکردها و ویژگی‌های مختلف در اختیار داریم.
رونمایی از رادار ماورای افق در آینده نزدیک
فارس: رادار ماورای افق (OTH) یکی از رادارهایی است که طی سال‌های اخیر هر از گاهی مطالبی درباره آن شنیده‌ایم. آیا این رادار در حالت عملیاتی قرار دارد؟
امیر سرتیپ خواجه: رادار ماورای افق (OTH) از زمره دستاوردهای حوزه فناوری نوین راداری است که در این حوزه معدود کشورهایی در سطح جهان به آن دست یافته و از آن استفاده می‌کنند.
رادار مذکور در چرخه عملیات پدافند هوایی با همکاری مشترک مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی کشور و نیروی پدافند هوایی ارتش در مراحل نهایی خود قرار دارد.
در این خصوص، بخش‌های قابل توجهی از توانمندی این رادار مورد استفاده قرار گرفته و در آتیه نزدیک از ظرفیت کامل این دستاورد عظیم بومی رونمایی خواهد شد.
یکی از عمده دلایل استفاده از رادار مذکور در چرخه پدافند هوایی رسیدن به یک اصل پدافند هوایی یعنی کشف در عمق و حداکثر برد سامانه‌های راداری علیه تهدیدات هوایی است که این موضوع در خصوص رادار ماورای افق (OTH) کشف طیف اهداف هوایی از پهپاد تا موشک‌های بالستیک بصورت ۲۴ ساعته برای جمهوری اسلامی ایران تا برد بسیار بالا را محقق می‌کند.
رصد لحظه‌ای پروازهای فرامنطقه‌ای در اطراف کشور
فارس: سایت‌های شنود از گذشته یکی‌دیگر از بازوان قوی پدافند هوایی ارتش محسوب می‌شود. توان پدافند هوایی ارتش در این حوزه به چه نحو است؟
امیر سرتیپ خواجه: سایت‌های شنود ما در سراسر مرزهای کشور عزیزمان گسترش یافته‌اند و صدها کیلومتر خارج از مرزها را پوشش می‌دهند و تمامی پروازهای فرامنطقه‌ای در اطراف کشور را به محض انجام کوچک‌ترین فعالیت رصد می‌کنند. به این نحو که هنگام خزش پرنده‌های مختلف از روی باند پرواز، سامانه‌های ما این تحرکات را دریافت کرده و بلافاصله به شبکه یکپارچه پدافند هوایی جهت هر گونه تصمیم‌گیری و اقدام تاکتیکی مناسب اطلاع رسانی می‌شود.
شبکه‌مند بودن پدافند هوایی جایی ظهور و بروز دارد که از لحظه کشف تا لحظه تصمیم‌گیری و اقدام برای یک هدف به صورت کاملا هوشمند انجام می‌گردد.
انجام مکانیزه طبقه بندی، شناسایی و اقدام تاکتیکی با سامانه بومی فرماندهی و کنترل
فارس: اشاره شد که همه فعالیت‌ها بر فراز ایران و اطراف کشورمان تحت رصد شبکه یکپارچه پدافند هوایی قرار دارد و از لحظه کشف یک مسیر تا لحظه تصمیم‌گیری برای آن در اختیار این شبکه قرار دارد. انجام این کار نیازمند دارابودن یک سامانه فرماندهی کنترل جامع و یکپارچه است. سال‌های قبل گفته شده بود که ما به سامانه بومی فرماندهی و کنترل دست یافته‌ایم. وضعیت ما در این حوزه چگونه است؟
امیر سرتیپ خواجه: سامانه بومی فرماندهی و کنترل یکی از ملزومات اجرای ماموریت پدافند هوایی در سطح کلان است. سامانه‌های فرماندهی و کنترل به لحاظ گستردگی، پیچیدگی، اثربخش بودن در مدیریت صحنه نبرد و یکپارچگی فرآیند عملیات به گونه‌ای هستند که هر کشوری در صورت دستیابی به فناوری‌های ساخت و تولید آن در زمره کشورهای پیشرفته در عرصه دفاعی قرار خواهد گرفت.
در خصوص سامانه فرماندهی و کنترل بومی پدافند هوایی که ماحصل تلاش و کار مشترک دانشمندان مجموعه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و همچنین متخصصین و کارشناسان پدافند هوایی است، باید گفت که این سامانه برگرفته از تجربیات چندین دهه فعالیت پدافندی در حوزه‌ها و بازه‌های زمانی مختلف (جنگ هشت ساله، اتفاقات و رویدادهای پیرامونی در حوزه هوا فضایی، رشد چشمگیر علوم و فنون حوزه IT و ارتباطات، رصد کلیه اتفاقات و رویدادهای در حوزه فرماندهی و کنترل) بوده است، به گونه‌ای که این فناوری به لحاظ بومی بودن قابلیت انعطاف و ارتقاء به صورت مستمر را دارد.
در بیان بخشی از توانمندی سامانه فرماندهی و کنترل بومی مذکور بایستی اذعان کرد که مراحل طبقه بندی، شناسایی و اقدام تاکتیکی مناسب بر روی اهداف هوایی که پیش‌تر توسط نیروی انسانی مجرب انجام می‌شد، امروزه به واسطه بهره‌گیری از ظرفیت و توانمندی سامانه فرماندهی و کنترل بومی موجود در سطح شبکه یکپارچه پدافند هوایی به صورت کاملا مکانیزه و با دقت بسیار بالایی انجام می‌شود که این توانمندی تنها بخشی از قابلیت‌های سامانه فرماندهی و کنترل بومی نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است.
در حوزه درگیری و انهدام از جنگ‌ها و مناقشات اخیر درس گرفته‌ایم
فارس: توانمندی پدافند هوایی ارتش در حوزه درگیری و انهدام چگونه است؟
امیر سرتیپ خواجه: ما در حوزه درگیری و انهدام نیز همچون سایر حوزه‌ها ارتقاء تجهیزات و سامانه‌های مذکور را در قالب طرح‌ها و پروژه‌های دفاعی در پیش داریم از جمله اقدامات قابل توجه در این حوزه ارتقاء قابلیت تحرک و جابجایی بالای سامانه‌های درگیری بوده که اهتمام در خصوص این موضوع به واسطه درس گرفته‌هایی از جنگ‌ها و مناقشات اخیر بوده است.
به منظور دستیابی به پوشش پدافند هوایی موثر و اثربخش، نیازمند به‌کارگیری سامانه‌های پدافندی در سه لایه ارتفاع بالا، متوسط و پایین است که نیروی پدافند هوایی به لحاظ برخورداری از ظرفیت‌ها در هر سه لایه از توانمندی و قابلیت‌های لازم برخوردار است که این مهم را به صورت مستمر تقویت، بروز رسانی، در قالب طرح‌های عمده دفاعی متناسب با تهدیدات روز اجرا می‌کند.
پدافند هوایی ارتش در این راستا به موفقیت‌ها و دستاوردهای بسیار اثر بخش دست پیدا کرده که به اختصار می‌توان به استفاده از سامانه موشکی بردبلند باور ۳۷۳ و ارتقاء عملیاتی آن، سامانه‌های موشکی تلاش، سامانه موشکی ۱۵ خرداد و … اشاره کرد.
الحاق سامانه‌های جدید به پدافند هوایی در آینده نزدیک
فارس: در حوزه ارتفاع پایین، سامانه مجید یکی از سامانه‌های بومی و ساخت کشورمان است. وضعیت این سامانه در چه حالتی است؟
امیر سرتیپ خواجه: سامانه مجید، سامانه‌ای بومی است که معماری ساخت آن کاملاً برگرفته از نیاز عملیاتی و بدون الگو برداری از هرگونه سامانه خارجی است که این موضوع می‌تواند نقطه عطفی در مجموعه دفاعی کشور محسوب شود.
از ویژگی‌های بارز این سامانه موشکی ارتفاع کم قابلیت درگیری علیه اهداف با سطح مقطع راداری پایین است که این موضوع به صورت عملی علاوه بر تست‌های میدانی در رزمایش ذوالفقار ۱۴۰۱ ارتش با موفقیت انجام گرفت. با توجه به قابلیت‌های اشاره شده در سامانه مذکور نیروی پدافند هوایی در آستانه تحویل‌گیری تعداد کافی از این نوع سامانه قرار دارد.
در کنار تعداد قابل توجهی از سامانه‌های عملیاتی موجود که به آن اشاره شده، در آینده نزدیک نیز سامانه‌های پدافند هوایی جدیدی در زمان لازم و مقتضی معرفی و به سازمان رزم نیرو الحاق می‌شود.
یکپارچگی سامانه‌های متنوع پدافندی برای مقابله با تهدیدات
فارس: شما اعلام کردید که قرار است سامانه‌های جدیدی وارد سازمان رزم نیروی پدافند هوایی ارتش شوند. الحاق این سامانه‌ها به نیروی پدافند هوایی ارتش چه کمکی به افزایش توان این نیرو می‌کند؟
امیر سرتیپ خواجه: به طور خلاصه آنچه که در صحنه نبرد تعیین‌کننده است نوع سامانه‌ها پدافندی علیه تهدید است، علاوه بر توانمندی‌ها و ویژگی‌های تهدید متناظر با سامانه پدافندی، مباحث اقتصاد جنگ نیز در نظر گرفته می‌شود.
الحاق سامانه‌های جدید به نیروی پدافند هوایی ارتش به موضوع تهدیدات باز می‌گردد. تهدیدات ما لایه‌های مختلفی دارند و همان گونه که اعلام کرده‌ایم تهدیدات ما از سوی کشورهای فرامنطقه‌ای خصوصاً آمریکا و رژیم صهیونیستی است.
مقابله با تهدیدات در ارتفاع بالا، متوسط و پایین نیازمند سامانه‌های خاص خود است. لذا؛ با بکارگیری اصول پدافند هوایی، یکپارچگی و هم‌افزایی بین سامانه‌های مختلف ماموریت محوله که همان مقابله با هر گونه تهدید هوایی است را انجام می‌دهیم. ممکن است تهدید ما ریزپرنده یا پهپاد باشد و لازم نباشد یک موشک گران‌قیمت به سوی آن شلیک کنیم. به همین دلیل، ما در لایه‌های پایین‌تر و با موشک‌های ارزان قیمت‌تر و کوچک‌تر با تهدیدات مقابله می‌کنیم.
در حوزه مقابله با هواپیماها نیز به همین صورت اقدام می‌شود. ممکن است بخواهیم علیه یک هواپیما دو فروند موشک شلیک کنیم و علیه یک هواپیمای دیگر یک فروند. این موارد بخشی از اقدامات تاکتیکی هستند که در مراکز فرماندهی و کنترل تصمیم‌گیری می‌شود.
الحاق سامانه‌های جدید نتیجه این راهبرد است که ما باید تحرک و چابکی خود را افزایش دهیم. تحرک و سرعت بالا برای ما بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل، ما به دنبال استفاده از سامانه‌های با تحرک بالا و چابک هستیم.
در حوزه سامانه‌های راداری نیز به همین گونه عمل می‌کنیم، شاید در یک نقطه و یا مکان به یک رادار با برد ۵۰۰ کیلومتریا بیشتر نیاز داشته باشیم و در نقطه دیگر به راداری با برد ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلومتر، در این راستا هم متناسب با نیاز رادار مخصوص خودش را استفاده می‌کنیم.
بهره‌گیری از سامانه‌های جنگالی برای مقابله با تهدیدات
فارس: جنگ الکترونیک (جنگال) یکی از تجهیزات مورد نیاز در همه نیروهای مسلح است. نیروی پدافند هوایی ارتش در این حوزه چه اقداماتی انجام داده است؟
امیر سرتیپ خواجه: در عصر جدید فضا در سیطره امواج الکترومغناطیسی قرار گرفته است که قدرت‌های صاحب نام در عرصه تولید امواج الکترومغناطیس با بهره‌گیری از این توانمندی درصدد تحقق اهداف نظامی خود هستند. در این راستا، با تولید و ساخت تجهیزات پیشرفته سعی در مدیریت امواج در صحنه نبرد دارند. به همین منظور نیروهای پدافندی نیز بایستی با شناخت کافی از مقدورات و توانمندی‌های حوزه امواج الکترومغناطیس پاسخ‌های مناسبی را چه در حوزه آفند و چه در حوزه پدافند علیه تهدید اعمال کنند.
نیروی پدافند هوایی با درک و شناخت صحیح از اثر بخشی و تامین سرنوشت بسیاری از اتفاقات و رویدادها در عرصه مدیریت صحنه نبرد با بهره‌گیری از ظرفیت‌های جنگالی و مدیریت طیف امواج الکترومغناطیس به اهتمام ویژه‌ای به این حوزه از توان رزم پدافند هوایی به صورت مستمر اقدام کرده که از آن جمله می‌توان به برگزاری جلسات کاملاً تخصصی و کارشناسی با مراکز و صنایع مرتبط با حوزه جنگال در قالب کارگروه‌های تخصصی و همچنین معرفی محصولات توانمند با قابلیت پاسخگویی به تهدیدات جدید اشاره کرد.
جذابیت در عرصه حوزه جنگال به گونه‌ای است که بسیاری از کشورها به سمت بکارگیری از سامانه‌های جنگالی ترغیب شده‌اند. در اجرای ماموریت نیروی پدافند هوایی، مجموعه متنوعی از سامانه‌های به روز و بومی جنگالی در حوزه‌های پایش، کشف، تصمیم‌گیری و درگیری به کارگیری می‌شوند.
استفاده پدافند هوایی ارتش از سامانه‌های جنگالی برای اقدام سرد علیه ریزپرنده‌ها
فارس: آیا سامانه‌های جنگ الکترونیک تازه وارد به نیروی پدافند هوایی ارتش در حوزه مقابله با ریزپرنده‌ها نیز کارایی دارند؟
امیر سرتیپ خواجه: مقابله با ریزپرنده‌ها با روش‌های مختلفی اجرا می‌شود که شامل مقابله سرد و مقابله گرم است. هر کدام از این روش‌ها نیز با بهره‌گیری از تجهیزات و سامانه‌های متنوع با عملکردهای مختلف انجام می‌شود. در حقیقت، راهکار‌های مقابله‌ای علیه ریزپرنده‌ها در شکل و روش و همچنین، نوع سامانه‌ها بسیار متنوع است.
یکی از متداول‌ترین روش‌ها بهره‌گیری از سامانه‌های جنگالی به منظور مقابله سرد علیه اهداف ریزپرنده است که این مهم در دستور کار طراحان و سازندگان تجهیزات مقابله‌ای علیه ریزپرنده قرار دارد.
در مجموعه نیروی قدرتمند پدافند هوایی نیز به لحاظ انجام طرح‌های مقابله‌ای علیه اهداف ریزپرنده سامانه‌ها و تجهیزات جنگالی متنوع تحویل‌گیری شده است به گونه‌ای که اثربخشی این سامانه‌ها با انجام تست‌ها و ارزیابی‌های میدانی علیه ریز پرنده‌ها در رزمایش‌های مختلف به اثبات رسیده است.
برخورداری از رادارهای مخصوص کشف ریزپرنده
فارس: آیا شما برای مقابله با ریزپرنده‌ها رادار مخصوص طراحی کرده و ساخته‌اید؟
امیر سرتیپ خواجه: برای مقابله با ریزپرنده ابزارها و روش‌های مختلفی موجود است که مبنای اکثر آن‌ها کشف ریزپرنده خواهد بود و در این خصوص یک سامانه راداری نقش قابل توجهی را ایفا می‌کند.
از آن جایی که نیروی پدافند هوایی به عنوان یکی از قطب‌های سازنده رادار محسوب می‌شود. لذا ساخت رادارهایی با توانمندی کشف ریزپرنده از ابتدای ظهور و بروز تهدیدات مذکور در دستور کار نیرو بوده و در حال حاضر نیز از این سامانه‌ها به منظور کشف ریزپرنده در مجموعه نیروی پدافند هوایی استفاده می‌شود.
به عنوان نمونه، سامانه راداری کاشف یکی از محصولات راداری است که برای کشف اهداف ریزپرنده استفاده می‌شود.
ماموریت رادار شهید جلیلوند چیست؟
فارس: سامانه راداری شهید جلیلوند یکی‌دیگر از دستاوردهای پدافند هوایی ارتش است. لطفا مقداری هم دراین‌باره بفرمائید.
امیر سرتیپ خواجه: رادار شهید جلیلوند که مزین به نام شهید بزرگوار مدافع عرصه سلامت است. یک رادار سه بعدی با دقت بالا که برای ردگیری اهداف هوایی است توسط سازمان جهاد خودکفایی نیرو طراحی و تولید شده است.
یکی از مهمترین ماموریت‌های این سامانه کشف اهداف هوایی با دقت بسیار بالا در معابر و دهلیزهای نفوذی و همچنین، کشف اهداف هوایی با سطح مقطع راداری پایین در ارتفاع کم است و در حال حاضر از این ظرفیت مناسب در چرخه عملیاتی نیروی پدافند هوایی استفاده می‌شود.
مزیت مهم رادار مذکور تحرک بسیار بالا و تاکتیکی بودن آن است به گونه‌ای که کمتر از چند دقیقه به نقطه دیگر جابجا و عملیاتی می‌شود.
استفاده از لیزر برای مقابله با ریزپرنده‌ها
فارس: شما به توان مقابله با ریزپرنده‌ها در نیروی پدافند هوایی اشاره کردید، آیا سلاح لیزری نیز در اختیار پدافند هوایی ارتش قرار دارد؟
امیر سرتیپ خواجه: مقابله با اهداف ریزپرنده با روش‌ها و تجهیزات مختلفی انجام می‌شود. از جمله روش‌های متداول مقابله گرم علیه ریزپرنده است که در این خصوص سامانه‌های لیزری نقش قابل توجهی را در کنار سایر سامانه‌ها به خود اختصاص داده است.
با توجه به این موضوع، نیروی پدافند هوایی از ابتدای معرفی توانمندی حوزه لیزر جهت مقابله با اهداف ریزپرنده، ارتباطات گسترده و مستمری را با مراکز تولید و ساخت سامانه‌ها و تجهیزات لیزری در سطح کشور برقرار کرده است. روند این کار به گونه‌ای که با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان تعدادی محصولات دفاعی لیزری علیه تهدیدات ریزپرنده ساخته شده و در چرخه عملیات پدافند هوایی ماموریت خود را اجرا می‌کنند و در آینده نزدیک نیز به تعداد این سامانه‌ها افزوده می‌شود.
استقرار پایگاه‌های پهپادی پدافند هوایی ارتش در سراسر کشور
فارس: نیروی پدافند هوایی ارتش در کنار سایر تجهیزات از پهپاد نیز استفاده می‌کند. وضعیت آمادگی رزمی پهپادی این نیرو نیز چگونه است؟
امیر سرتیپ خواجه: قدرت و توانمندی جمهوری اسلامی ایران در حوزه فناوری پهپادی در عرصه جهانی به اثبات رسیده است. این توانمندی به گونه‌ای است که نه تنها جهت تامین نیازمندی‌های عملیاتی هیچ‌گونه وابستگی به کشورهای صاحب فناوری هوایی و فضایی نداریم بلکه توانمندی و قدرت ما در این حوزه مورد توجه اکثر کشورهای صاحب نام قرار گرفته است.
از جمله توانمندی‌های پهپادی را می‌توان در حوزه عملیات پدافند هوایی با معرفی پهپادهای اسکرمبل رهگیر، پهپاد هدف راهبردی، پهپاد هدف کروز، پهپادهای پرسه زن، پهپادهای شناسایی و … عنوان کرد که همگی این محصولات حاصل کار مستمر و مداوم متخصصین در عرصه فناوری پهپادی در نیروی پدافند هوایی و صنایع مرتبط بوده است.
در این راستا، باید اشاره کنم که چندین پایگاه پهپادی متعلق به نیروی پدافند هوایی با ماموریت‌های تعریف شده پدافندی در سراسر کشور مستقر و در مدار عملیاتی قرار دارند.
نمونه‌ای از طرح‌ریزی و اجرای رهگیری هواگردهای آمریکایی توسط پهپاد کرار – منطقه رزمایش ذوالفقار ۹۹ ارتش
از موفقیت‌های حوزه عملیات پهپادی که به صورت خلاقانه و مبتکرانه توسط مجموعه نیروی پدافند هوایی اجرا شده در رزمایش ذوالفقار ۱۴۰۱ ارتش بود که در این رزمایش هنگام اجرای سناریوهای تمرینی، پروازهای فرامنطقه‌ای که به صورت غیر مترقبه در نزدیکی مرزهای هوایی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفتند که به محض رویت با دستور شبکه یکپارچه پدافند هوایی اسکرمبل پهپاد با موفقیت علیه آن‌ها انجام شد که نتیجه آن متواری شدن پرنده‌های مذکور از محدوده مرزی جمهوری اسلامی ایران بود.
این اتفاقات همان افتخارات پدافند هوایی هستند که توسط پهپادها در منطقه خلیج همیشه فارس و دریای عمان ظهور و بروز پیدا کرده است.
رادار پرنده بر روی پهپادها نصب می‌شود
فارس: سال گذشته یک مطلب درخصوص نصب رادار بر روی پهپادها در نیروی پدافند هوایی ارتش مطرح شده بود. سرانجام این کار چه شد؟
امیر سرتیپ خواجه: ما از ظرفیت پهپادی در ماموریت‌های مختلف و متنوع استفاده می‌کنیم، یکی از این ماموریت‌ها حوزه کشف است. در این راستا، اقدام مشترک نیروی پدافند هوایی با صنایع دفاعی و دانشگاهی در خصوص نصب رادار بر روی پرنده‌های بدون سرنشین در دست اقدام است.
از مزایای به کارگیری رادار پرنده قابلیت تحرک و جایجایی پلتفرم راداری نسبت به رادارهای زمینی و همچنین حذف موانع زمینی برای اهداف ارتفاع پایین توسط رادار پرنده خواهد بود که این مهم در مناطق دارای عارضه و کوهستانی بسیار حائز اهمیت است. ضمناً بهره‌گیری از ظرفیت‌های پهپادی توسط نیرو در سایر حوزه‌ها مورد استفاده و در دست مطالعه و تحقیق است.
در خصوص حداکثر اثربخشی حوزه‌های اشاره شده اقدامات به گونه‌ای است که فرآیند چرخه اطلاعات در شبکه یکپارچه پدافند هوایی به بهترین شکل ممکن مدیریت و مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
چگونگی رادارگریز بودن پهپاد حامل رادار پرنده
فارس: آیا پهپادهای مورد اشاره شما، رادارگریز هستند؟
امیر سرتیپ خواجه: مبحث رادارگریزی یک پدیده یا مقوله نسبی است که این مهم به عوامل مهمی بستگی دارد. به عبارتی دیگر، یک پرنده می‌تواند برای یک سامانه پدافند هوایی رادارگریز باشد در صورتی که همان پرنده می‌تواند برای یک سامانه دفاعی دیگر رادارگریز نباشد.
آنچه در مباحث رادار گریزی بسیار اهمیت دارد، کاهش سطح مقطع راداری پرنده‌ها با بهره‌گیری از تکنیک‌های مختلف فنی در طراحی و ساخت آن‌ها بوده است که این مقوله برای پهپادهای ما به صورت جدی پیاده‌سازی و اجرا می‌شود.
افزایش برد سامانه‌های درگیری پدافند هوایی به ۴۰۰ کیلومتر با بهره از سامانه باور ۳۷۳
فارس: در حوزه سامانه‌های درگیری و انهدام مدتی است که اخباری مبنی بر فعالیت نیروی پدافند هوایی ارتش برای دستیابی به برد انهدامی ۴۰۰ کیلومتر منتشر می‌شود. آیا این کار قرار است با ارتقای سامانه باور ۳۷۳ انجام شود یا قرار است سامانه جدیدی طراحی و تولید شود؟
امیر سرتیپ خواجه: شاید در سال‌های گذشته کمتر کسی انتظار شنیدن دستیابی نیروی پدافند هوایی به سامانه‌های موشکی با برد بالای ۵۰ کیلومتر را داشت.
در صورتی که به حول و قوه الهی، تلاش و مجاهدت دانشمندان و کارشناسان در عرصه دفاعی کشور، راهبری‌ها و تدابیر ارزنده فرمانده معظم کل قوا درخصوص خودباوری و عدم وابستگی به خارج و سایر عوامل منجر شد، تامین نیازمندی مجموعه دفاعی کشور با بهره‌گیری از توان و ظرفیت داخلی به گونه‌ای رقم بخورد که در این عرصه هر روز شاهد پیشرفت و ارتقای قابل توجهی در حوزه سامانه‌های پدافند هوایی به ویژه ارتقاء برد که از تکالیف سلسله مراتب فرماندهی برای نیروی پدافند هوایی بوده، باشیم.
نیروی پدافند هوایی ارتش در ادامه پیشرفت‌های حوزه پدافند هوایی کشور عزیزمان جمهوری اسلامی ایران با ارتقای سامانه باور ۳۷۳ و کسب رکورد انهدام هدف در برد بالای ۳۰۰ کیلومتری به موفقیت چشمگیری در مقایسه با سایر کشورهای صاحب نام در این حوزه دست یافت.
برابر منطق و روند های جاری ادامه موفقیت در حوزه سیستم سلاح معمولا بر مبنای یک سامانه اصلی استوار بوده و ارتقاء‌های بعدی نیز با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود انجام می‌گیرد که استفاده از ظرفیت‌های موجود در حجم و ابعاد مختلف خواهد بود. لذا؛ در خصوص ارتقای برد سامانه‌های درگیری در مجموعه نیروی پدافند هوایی به ۴۰۰ کیلومتر قطعاً از دستاوردها و ظرفیت‌های موجود در سامانه باور ۳۷۳ در قالب‌های مختلف استفاده خواهد شد.
ارتقای آمادگی و دانش نیروهای جوانان و سامانه‌های پدافندی در رزمایش‌ها
فارس: رزمایش‌ها یکی از نیازهای عملیاتی همه نیروهاست. برنامه آینده رزمایش‌های نیروی پدافند هوایی ارتش در حوزه‌های تخصصی، مشترک و رزمایش مشترک با پدافند هوافضای سپاه چگونه است؟
امیر سرتیپ خواجه: رزمایش یک تمرین نظامی است که شرایط واقعی در آن بازسازی و شبیه‌سازی می‌شود. ما به عنوان نیروی نظامی باید حتما رزمایش‌های متفاوت داشته باشیم چون تعدادی از همکاران جوان ما به تازگی وارد نیروی پدافند هوایی شده‌اند و باید تمرینات مورد نیاز را انجام دهند چرا که برگزاری رزمایش برای آموزش کارکنان ارتقای رزم و اطمینان از صحت عملکرد سامانه‌های مختلف ضروری است.
مزیت رزمایش‌ها این است که یک فرمانده اطمینان کند سامانه‌ها و نیروهای تحت امرش در زمان مورد نیاز به خوبی عمل می‌کنند. این اتفاق هیچ زمانی محقق نمی‌شود مگر در زمان اجرای رزمایش‌ها. در رزمایش‌ها سعی بر این است تا نیروهای جوان از همه مناطق پدافندی در رزمایش حاضر باشند تا دانش را به مهارت تبدیل نموده و همچنین سناریوهای سخت احتمالی برای یک سامانه را شبیه‌سازی و تمرین کنیم.
ساعت‌ها زمان برای طراحی و برنامه‌ریزی رزمایش‌های مختلف در ارتش و سایر نیروهای مسلح صرف می‌شود. در خلال برگزاری این رزمایش‌ها نیز یک هیات داوری از ستاد‌های بالا دستی بر روند اجرای رزمایش‌ها نظارت می‌کنند.
نیروی پدافند هوایی این افتخار را داشت که سال گذشته در رزمایش ذوالفقار سال ۱۴۰۱ در منطقه عمومی جاسک توانست موفقیت صددرصدی کسب کند که این موفقیت در حوزه‌های کشف، شناسایی، درگیری و انهدام بدست آمد. این رزمایش در واقع یکی از بهترین رزمایش‌های ما بود که با موفقیت کامل همراه بود که طی آن سامانه‌های درگیری توانستند اهداف واگذار شده را به طور کامل منهدم کنند.
هماهنگی و همکاری پدافند هوایی ارتش و سپاه در تامین امنیت آسمان ایران
فارس: پدافند هوافضای سپاه بدیل دیگر شما در نیروهای مسلح است. همکاری شما با پدافند هوایی سپاه چگونه است؟
امیر سرتیپ خواجه: تنها حوزه‌ای که به هیچ عنوان امکان جدایی در آن وجود ندارد، حوزه پدافند هوایی است. آسمان کشور جداشدنی و تقسیم شدنی نیست و کار باید به صورت یکپارچه انجام شود.
خوشبختانه پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه با بهره‌گیری از رادارها و سامانه‌های درگیری در اختیار در کنار نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در دفاع از آسمان کشور تحت نظارت شبکه یکپارچه پدافند هوایی مشارکت دارند.
نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و مجموعه پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه تحت کنترل شبکه یکپارچه پدافند هوایی سامانه‌های خود را گسترش داده‌اند و وظایف آن‌ها نیز مشخص بوده و هم افزایی بسیار خوبی میان آن‌ها برقرار است. از جمله مصادیق مشارکت و همکاری میدانی در این حوزه حضور کارشناسان نیروی هوافضای سپاه در کنار کارشناسان نیروی پدافند هوایی در مراکز فرماندهی و کنترل است که این مهم بارها مورد توجه سلسله مراتب فرماندهی به عنوان یک اقدام عملی شاخص در همکاری نیروهای مسلح در کنار یکدیگر مطرح شده است.
رصد لحظه‌ای جنگنده‌های F-۳۵ توسط پدافند هوایی ارتش
فارس: شاهد هستیم که طی ماه‌های اخیر، آمریکا به بهانه تامین امنیت دست به تحرکاتی در منطقه خلیج فارس و دریای عمان زده است. بویژه اینکه آن‌ها ادعا دارند که جنگنده‌های F-35 رادارگریز هستند و آن‌ها را در منطقه مستقر کرده‌اند. آیا این پرنده‌ها در رصد شما قرار دارند؟
امیر سرتیپ خواجه: طی چند وقت اخیر چند فروند از این هواپیماها در حال پرواز بر فراز خلیج فارس بودند که این هواپیماها از لحظه برخاستن به طور کامل توسط رادارهای ما رصد می‌شدند به گونه‌ای که رفتار این هواپیماها به صورت لحظه‌ای توسط شبکه یکپارچه پدافند هوایی ارزیابی شد.
همه پروازهای نیروهای فرامنطقه‌ای در منطقه خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان قطعاً توسط رادارهای ما به ویژه رادارهای مستقر در حاشیه جنوبی کشور به طور کامل رصد و پایش شده و در صورت لزوم علیه آن‌ها اقدام تاکتیکی مناسب انجام می‌شود.
نیروی پدافند هوایی در راستای انجام ماموریت محوله به هیچ پرنده‌ای اجازه ورود غیر مجاز به فضای کشور جمهوری اسلامی ایران را نخواهد داد و کلیه تحرکات پروازی به صورت ۲۴ ساعته تحت مراقبت و نظارت سامانه‌های گسترش یافته پدافندهوایی قرار دارد.
آمادگی پدافند هوایی برای هر اقدام تاکتیکی علیه هر تهدید مانند F-۳۵
فارس: آیا ما این قدرت را داریم تا بر روی جنگنده‌های F-۳۵ اخلال ایجاد کنیم؟
امیر سرتیپ خواجه: نیروی پدافند هوایی با بهره‌گیری از انواع سامانه‌های مختلف پدافندی در صورت لزوم اقدام تاکتیکی مناسب را تحت نظارت شبکه یکپارچه پدافند هوایی علیه هرگونه تهدید از جمله F-۳۵ انجام می‌دهد.
قطعاً اقدام ما علیه هرگونه تهدید اقدامی قاطع، سخت و پشیمان‌کننده خواهد بود.
اجازه هیچ‌گونه ماجراجویی به قدرت‌های پوشالی نمی‌دهیم
فارس: امیر در پایان اگر نکته‌ای هست، بفرمائید.
امیر سرتیپ خواجه: با کمال افتخار عنوان می‌کنم که اینجانب به نمایندگی از همرزمان و همسنگرانم در اقصی نقاط کشور عزیزمان آمادگی هرگونه جان فشانی و ایثارگری را به برکت خون شهدای انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس تحت رهبری‌های داهیانه مقام معظم رهبری و فرماندهی معظم کل قوا(مدظله العالی) را داریم.
دراین راستا، با اتکاء به قدرت لایزال الهی و همت و تلاش عزیزان‌مان در کلیه عرصه‌های دفاعی به ویژه حوزه ساخت و تولید محصولات دفاعی اجازه هیچ‌گونه ماجراجویی به قدرت‌های پوشالی در عرصه هوا و فضا را نخواهیم داد.
فارس: امیر از شما و اینکه برای آشنایی با گوشه‌ای از توانمندی‌های پدافند هوایی فرصت اختصاص دادید، تشکر می‌کنم.
امیر سرتیپ خواجه: من هم از تلاش‌های شبانه روزی شما عزیزان در جامعه رسانه‌ای کشور سپاسگزارم و آرزوی موفقیت و سربلندی را برای شما و همکارانتان از درگاه ایزد منان را دارم.
پایان پیام/
منبع: فارس