خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها، حبیبه احسنی: با آمدن محرم آنچه از یاد می‌گذرد عاشورا، گرما، عطش و لبان تشنه است. تمام دهه اول باعظمت روز عاشوراست که معنا پیدا می‌کند. داغی که یک هزار و ۴۰۰ سال نتوانست در سینه بشریت کم شود. همین داغ و همین درد است که هرساله عاشقانه حسینی را به عزاداری‌ها می‌کشاند و اوج عزای بشریت را می‌توان در روزی مثل عاشورا دید. دسته‌های سینه‌زنی، زنجیرهایی که بانوای طبل‌ها و سنج‌ها ریتمی از آئینی هزارساله این عزا را احیا می‌کند و عاشقانی که این روز را با عزای سیدالشهدا تمام می‌کنند.
آنچه تصویر واضح‌تری از آن واقعه تلخ را از گذشته تا به امروز به‌جای گذاشته است تعزیه‌خوانی از وقایع کربلا و مصیبت ائمه اطهار بوده که در قامتی از جنس هنر صحنه‌های عاشورا را نمایش می‌گذارد.
آئین تعزیه‌خوانی یا شبیه‌خوانی نوعی نمایش مذهبی است که از رویدادهای حزن‌انگیز درباره ائمه علی‌الخصوص امام حسین و یارانش در واقعه کربلا سخن می‌گوید آئینی که تاریخ آغاز آن را از دوران دیلمیان دانسته و در زمان صفویه به شکل کنونی درآمده است. مراسمی که اوج خود را در دوره قاجاریه تجربه کرد و تاکنون نسل به نسل و سینه‌به‌سینه مانده است.
این هنر آئینی در بسیاری از شهرها و روستاهای کشور برگزار می‌شوند اما هستند نقاطی از کشور که این هنر را بر اساس رسم و رسومات و آئین‌های خود اجرا می‌کنند.
علی‌آباد روستایی در ۲۰ کیلومتری شرق قوچان قریب به ۱۵۰ سال است این آئین را با زبان محلی خود که ترکی است به نمایش می‌گذارد گویشی که وقتی با تعزیه عجین می‌شود حزن بیشتری به این هنر می‌بخشد.
هر کس به طریقی در روز عاشورا به دنبال آن است تا نشان دهد پس از قرن‌ها از این واقعه هنوز دل درگرو عشق حسینی دارد اما صبح امروز برای اهالی روستای علی‌آباد زمانی برای مهیا شدن اجرای تعزیه ایست که از نیاکان به‌جامانده و باید به بهترین نحو این مصیبت به نمایش گذاشته شود.
از همان ابتدای صبح دسته‌دسته مردم این روستا و روستاهای اطراف، حتی دوستداران تعزیه از قوچان برای این مراسم روانه محل تعزیه‌خوانی می‌شوند، پیر و جوان، کوچک و بزرگ لحظه‌به‌لحظه به جمعیت اضافه می‌شوند آنچه قبل از اجرای مراسم بیش از همه به چشم می‌آید اجتماع مشکی پوشی است که عزا را بیشتر در ذهن آدمی هویدا می‌کند.
همه اهالی ریتم برنامه‌های امروز را می‌دانند هر گروه بانظم و برنامه مخصوص خود وارد میدان می‌شود تا فضای عزای حسینی را برای ورود تعزیه‌خوان‌ها آماده کند.
کودکان حسینی بالباس‌های سبز با عنوان هیئت علی‌اصغر، جوانانی که پیشانی‌بند به سر بسته و یادآور شهادت علی‌اکبر در ظهر عاشورا هستند و مردان روستا که در دسته‌های زنجیرزنی وارد میدان شده و عزاداری می‌کنند حالا فضا آماده نمایش مصیبت عاشوراست. دسته‌های عزاداری هر یک در جای خود می‌نشینند تا تعزیه‌خوان‌ها وارد میدان شوند.
انگار قرار است لحظه‌لحظه عاشورا دوباره در این میدان تداعی شود. حر، قاسم، علی‌اکبر، علمدار کربلا عباس یک‌به‌یک به میدان می‌آیند.
چشمان پراشک و صدای گریه و ناله زنان از بین جمعیت با اجرای هر پرده این مصیبت به‌خوبی به گوش می‌رسد. ناله زنان و مادران زمانی به اوج می‌رسد که پرده علی‌اصغر توسط تعزیه‌خوانان اجرا می‌شود و فضا بیشتر از هرزمانی آکنده از غم است.
پیرمردی در گوشه میان نظر آدمی را به خود جلب می‌کند در میان جمعیت تفاوت نگاهش به تعزیه را به‌خوبی می‌توان فهمید وقتی درباره این مرد جویا می‌شوم متوجه می‌شوم او معین البکاء تعزیه در این روستاست کسی که بیش از ۵۰ سال از عمر خود را برای احیای این سنت صرف کرده و امروز بیماری سرطان مانع از اجرای کهنه تعزیه‌خوان این روستا شده است.
شیخ علی بیات با صدایی بغض‌آلود این‌گونه آئین تعزیه‌خوانی علی‌آباد را روایت می‌کند: قدمت این آئین به بیش از ۱۵۰ سال می‌رسد که بزرگانی چون بابا گل باباپور، کربلایی محمد صالحی، نصرت قوچانی حاجی رمضان مظلوم، نور محمد مظلوم خداداد گلی و علیرضا سلیمانی برگزارکنندگان و تعزیه‌خوانان این مراسم از گذشته بوده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: تعزیه‌خوانی در این روستا بر اساس گویش محلی از همان ابتدا به زبان ترکی برگزار می‌شود و همین گویش در کنار تعزیه‌خوانی حزن بیشتری به مراسم می‌بخشد.
شیخ علی بیات با اشاره به اینکه در حال حاضر ۳۰ نسخه خطی تعزیه جمع‌آوری و در اختیار تعزیه‌خوانان این روستا قرارگرفته است، افزود: علاوه بر اجرای تعزیه هم‌زمان با ظهر عاشورا مرثیه‌های متفاوتی همچون شهادت امام علی در ۲۱ رمضان، شهادت حضرت رقیه در ماه صفر، پرده‌ای از مسلم، قاسم، مختار به اجرا درمی‌آید که هیچ‌کدام به پر شوری مراسم ظهر عاشورا نمی‌رسد.
رفته‌رفته به پایان رزم‌ها می‌رسیم آخرین پرده این تعزیه آتش کشاندن خیمه خاندان امام حسین علیه‌السلام توسط لشکر اشقیاست.
خیمه‌ها که به آتش کشیده می‌شود دسته‌های عزاداری هم با زدن به سینه و سر خورد وارد میدان می‌شوند این خود قسمتی از تعزیه‌خوانی در این روستاست اما گویی عزاداران حسینی پس از شهادت علی‌اصغر، عباس، امام حسین علیه‌السلام دیگر آتش کشیدن خیمه‌ها را تحمل نکرده و وارد میدان می‌شوند تا با عزاداری کمی از آلام دل‌هایشان را بکاهند.
منبع: مهر