زیارتگاه اشموئیل نبی ساوه نمادی از كلام وحی و تدین دیرینه قوم بنی اسرائیل در ساوه است كه بر قدمت و غنای معنوی این شهرستان تاكید دارد. بقعه اشموئیل پیغمبر مربوط به سدهٔ ۸ و ۱۰ ه.ق است و در بخش مرکزی ساوه، روستای پیغمبریه، اشموئیل واقع شده است. این مکان در تاریخ ۱۴ مهر ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۱۸۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بارگاه پیامبران در ایران
هر گاه سخن از بارگاه نخستین پیامبران الهی در ایران به میان می آید، نخستین نامی كه به ذهن متبادر می شود، دانیال نبی (ع) در شوش است. اما شاید كمتر كسی بداند كه یكی از ۳۳ پیامبر الهی مدفون در ایران، در محدوده شهرستان های ساوه و زرندیه قرار دارد. در برخی منابع تاریخی و دینی مانند كتاب مجمع البیان و تفسیر المیزان آمده است كه پیامبر قوم بنی اسرائیل بعد از حضرت موسی (ع) همان سموئیل یا اشموئیل بوده كه در زبان عبری به آن ساموئل نیز گفته شده است.
همچنین در فصول اول، دوم و سوم كتاب چهارمین مورخان مشهور به كتاب اول شموئیل و در برخی آیات كتاب آسمانی تورات چگونگی تولد و بعثت اشموئیل نبی عنوان شده است. حمدالله مستوفی در كتاب معروف تاریخی و جغرافیایی خود «نزهه القلوب» به وجود بارگاه اشموئیل نبی در ساوه اشاره كرده و نوشته است: «بر چهار فرسنگی آن (ساوه) به سمت خرقان، مشهدی است كه به اشموئیل پیامبر منسوب می كنند.»
معماری بنا
بارگاه اشموئیل نبی با قدمتی حدود ۳۲۰۰ سال امروز در روستایی به نام «پیغمبر» قرار دارد كه بسیاری از اهالی، این روستا را ترك كرده اند. این بنای تاریخی-مذهبی كه امروز در فهرست آثار ثبت شده ملی قرار دارد، گنبدی به ارتفاع هشت و ضریحی به بلندای ۶ متر دارد كه محلی برای حضور زائران از ادیان و مذاهب مختلف است. بارگاه این بقعه دارای ۲ ایوان است كه ایوان شمالی به مساحت ۱۲ و ایوان جنوبی با مساحت ۴۰ متر مربع است و سمت شرقی این بارگاه نیز به روستاهای «ده سید» و «ورده» محدود است.
کوه کافتالان
قسمت جنوب و غرب آن را نیز كوه «كافتالان» فرا گرفته است كه چشمه «چكه بار» یا «چكه سار» قرار دارد. بنا بر روایات تاریخی گفته می شود اشموئیل نبی از آن استفاده می کرده است. همچنین شبستان ۶۰ متر مربعی، فضایی برای بیتوته زائران است. بنای بارگاه اشموئیل نبی با ارتفاع یك متر از سطح زمین با جهتی رو به بیت المقدس ساخته شده كه از نكات قابل تامل این بنا است. اساس معماری زیارتگاه اشموئیل پیغمبر(ع) از چهار رشته راه پله، دو ایوان، فضای آرامگاه و گنبد یك پوش تشكیل شده و سیمای ضلع شمال بنا، دارای یك ایوان قدیمی است كه از آن می توان به طور مستقیم به داخل فضای آرامگاه وارد شد كه از طرف چپ و راست ایوان مذكور نیز یك رشته راه پله به طرف بام وجود دارد.
درجنوب این زیارتگاه یك ایوان و در طرفین آن یك طاق نما وجود دارد. از درون هر یك از این طاق نماها یك راه پله ساخته شده، اما ارتباطی با بام پیدا نمی كنند. این راه پله ها به مناظر طرف جنوب غرب و جنوب شرق چشم انداز دارند. فضای زیارتگاه اشموئیل پیغمبر(ع) مستطیل شكل است. زیرقوس و طاق های باربر آن، كلاف های چوبی در جهت های مختلف با هدف استحكام بخشی بنا به كار رفته است. پیل گوش های مناسب در رأس جرزها اجراء شده كه با این روش گنبد یك پوش نیز بر روی آنها استوارشده است.
مرمت و بازسازی
این بنای تاریخی در چند سال اخیر به اهتمام هیات امنای آستان مقدس حضرت اسماعیل نبی بازسازی شده است. در دیوار جنوبی ایوان شمالی این بنا سنگ نوشته ای به تاریخ ۱۲۶۷ هجری وجود دارد. حاكی از این امر است كه ناصرالدین شاه قاجار در زمان سفر به این زیارتگاه دستور مرمت، بازسازی و ساخت ایوان شمالی بنا را صادر كرده است. شایان ذكر است این بنا در سال ۹۲۸ هجری قمری در زمان شاه طهماسب صفوی دارای ضریح چوبی، مشبك و منبت كاری شده بوده است. كه شخصی به نان قنبر بخار نیز مرمت كننده این زیارتگاه بوده، اما این بنای مذهبی چوبی، بر اثر آتش سوزی سوخته و از بین رفته است.
مقبره اشموئیل پیغمبر در یك محل كوهستانی، مرتفع و سردسیر واقع شده است. دارای بهار و تابستان خنك و معتدل و از برودت و سرمای زودرس در پاییز و زمستان برخوردار است. پنج اتاق در کنار صحن برای سکونت زائران و در داخل صحن یک حسینیه برای برقراری نماز جماعت و اجرای مراسم ساخته شده است.
ویژگی های بنا
سه ویژگی برای این بنا ذکر شده است:
در بلندی واقع شدن بقعه که ازخصوصیات اخلاقی بنی اسرائیل بود.
قبله بقعه هنوزبه سمت بیت المقدس است و مذکور بودن آن در سوره بقره .
بقعه حدود یک متر بالاتر از سطح صحن قرارگرفته است.
در ایران ۳۳ پیامبر خدا در ۱۵ استان كشور از جمله اشموئیل نبی در ساوه (استان مركزی) مدفون هستند. اما به نظر می رسد بسیاری از این پیامبران از جمله پیامبر بنی اسرائیل در ساوه، هنوز در بسیاری از نقاط كشور ناشناخته مانده اند. شهرستان ساوه با قدمتی حدود شش هزار سال دارای ۱۱۰ اثر ثبت ملی و ۳۱۲ اثر غیر ثبتی و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی است. معرفی این بنای تاریخی و مذهبی می تواند در جذب گردشگران داخلی و خارجی موثر باشد.
نحوه دسترسی به زیارتگاه اشموئیل نبی ساوه
زیارتگاه اشموئیل نبی در ۲۵ كیلومتری شهرستان ساوه، تقاطع راه فرعی روستای ورده قرار دارد. بعد از طی كردن ۱۴ كیلومتر زیارتگاه نمایان می شود. از بزرگراه ساوه، جاده قدیم رباط كریم-مامونیه و بوئین زهرا نیز می توان به این مكان دسترسی پیدا كرد. برای رسیدن به بارگاه «اشموئیل نبی» (ع) باید از ۳۹ كیلومتری مسیر ساوه به بوئین زهرا. یك جاده خاكی به سمت غرب را به طول ۹ كیلومتر پیمود تا به روستای «پیغمبر» رسید.
به این مطلب چه امتیازی می دهید؟[امتیاز: 0 میانگین: 0] منبع: سیری در ایران