دره کال جنی که در ۳۵ کیلومتری شمال شهر کویری طَبَس قرار دارد، به‌دلیل نام ترسناک خود وحشتی به جان گردشگران انداخته است. این دره یکی از جاهای دیدنی طبس به شمار می‌رود که آن را در سال ۱۳۹۶ خورشیدی به‌عنوان اثر ملی به ثبت رسانده‌اند. در ادامه، قصد داریم با بیان زیبایی‌ها و شگفتی‌های این دره، وحشت را از جان و تن شما بزداییم.
تاریخ شکل‌گیری دره کال جنی طبس
بسیاری از شواهد موجود در دره کال جنی نشان از آن دارند که عواملی نظیر فرسایش و جریان‌های آب در هزاران سال پیش، باعث به‌وجود‌آمدن این دره شده‌اند. برخی از این شواهد را می‌توان در تصاویر و نقش‌ونگارهای دیواره‌ی صخره‌های اطراف دره جست‌وجو کرد. جالب اینکه منطقه‌ی قرارگیری دره‌ی مزبور از نظر وجود آب، بسیار متفاوت است با زمین‌های اطرافش.
کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان جنوبی ضمن مطالعه و تحقیق، نظریه‌ای مبنی بر تعلق دره به دوره‌ی ساسانی ارائه کرده‌اند. جدا از آن، در سال ۱۳۸۰ خورشیدی یک مربی صخره‌نوردی موفق به کاوش عمیق‌ترین نقاط دره شده است. هدف او از این کاوش، بررسی ساختار اتاقک‌های موجود در دیواره‌ی صخره‌های کناری دره بود. او در طی این کاوش، متوجه شباهت اتاقک‌های موجود در عمیق‌ترین نقاط دره با سایر اتاقک‌های موجود شد.
دلیل نام‌گذاری دره
در تفسیر نام دره کال جنی باید گفت که «کال» به‌معنای دره است و عقیده‌ی مردم محلی به وجود جن باعث این نام‌گذاری شده است. البته، واقعیت غیر از این است.
گفتنی است که در اطراف دره‌ی مزبور، صخره‌هایی با دیواره‌های بلند و پرشیب قرار دارند که داخل آن‌ها، حفره‌هایی وجود دارد. گاهی اوقات، به هنگام وزش باد و پیچیدن آن داخل حفره‌ها، صدای ترسناکی حاصل می‌شود. این موضوع سبب وحشت مردم محلی شده و تصور آن‌ها را به وجود جن قوت بخشیده است.
جالب اینجاست که عده‌ای از مردم محلی باور دارند که دره کال جنی و طبیعت زیبای اطراف آن با تلاش جنیان حاصل شده است. درحالی‌که زمین‌شناسان آن را حاصل عبور آب و سیلاب‌های متعدد می‌پندارند.
تنها نکته‌ای که هنگام بازدید از این دره‌ی زیبا باید مدنظر قرار دهید، کمک‌گرفتن از راهنمایان باتجربه‌ی تور است. چراکه قرار‌گرفتن دره در میان صخره‌هایی با دیواره‌های بلند و پرشیب، ورود به آن را با خطراتی همراه می‌کند. مهم‌تر اینکه در صورت بروز مشکل، به‌تنهایی قادر به مقابله با آن نخواهید بود.
شرح ویژگی‌ها و شگفتی‌های دره کال جنی
همان‌طور که شرح آن گذشت، عبور رودخانه و سیلاب با جریان تند از شهر کویری طبس و حوالی روستای ازمیغان این شهر، سبب ایجاد دره کال جنی شده است. این دره به‌صورت محصور میان دیواره‌های صخره‌ای بلند قرار دارد. بنابراین هنگام حرکت در مسیر آن، علاوه بر منظره‌ی زیبای روبه‌رو می‌توانید از منظره‌ی باشکوه بالای سرتان نیز لذت ببرید.
گاهی اوقات در طول مسیر، دیواره‌ی صخره‌ها چنان به یکدیگر نزدیک می‌شوند، که فقط قسمت کوچکی از آسمان از لابلای آن‌ها دیده می‌شود. در برخی قسمت‌های مسیر نیز دیواره‌ی صخره‌ها به یکدیگر برخورد کرده‌اند و سقفی پدید آورده‌اند که مانع دیدن آسمان می‌شود. به‌طور کلی، شکل مسیر دره به‌صورت U شکل و گاهی V شکل است.
در کف رودخانه‌ای که در این دره جریان دارد، در برخی قسمت‌ها نقوش و برجستگی‌های زیبایی به وجود آمده‌اند که فرسایش آب عامل ایجاد آن‌ها بوده است. مسئولان مربوط در طول این رودخانه حوضچه‌های آبی به عمق ۱٫۵ متر ایجاد کرده‌اند تا گردشگران بتوانند در آن آب‌تنی کنند. از سایر زیبایی‌های این دره، نیزار و نخلستان‌های خودروست که نمایی زیبا و کم‌نظیر پدید آورده‌اند.
به‌طور کلی دره کال جنی متشکل از دره‌ای اصلی و چندین دره‌ی فرعی است. دره‌ی اصلی از نخلستان آغاز می‌شود و در روستای ازمیغان خاتمه می‌یابد. در این مسیر، کانال آبی تعبیه شده است که آب با عبور از آن در قناتی تجمع می‌یابد.
جالب توجه است که در مسیر دره کال جنی علاوه بر وجود تونل و حفره و دخمه‌های بسیار، چندین آبشار نیز وجود دارند که منظره‌ی زیبایی پدید آورده‌اند. مردم محلی این آبشارهای کوچک را «شُلَن» می‌نامند و علاقه‌ی بسیاری به آب‌تنی در پایین آبشار دارند.
گفتنی است که تونل‌های ایجاد‌شده در مسیر دره همگی دست‌ساز بشر هستند. یکی از این تونل‌ها به‌صورت مهندسی طراحی شده است تا آب دره را به قنات هدایت کند. بنابراین، در مسیر حرکت دره پس از رسیدن به قنات، محوطه‌ای خشک و بی‌آب‌و‌علف پیش رویتان قرار می‌گیرد؛ گویا اصلاً آبی وجود نداشته است.
با ادامه‌دادن مسیر، می‌توان حفره‌هایی را در دیواره‌ی اطراف دره مشاهده کرد که البته دست‌ساز هستند. برای دسترسی به این حفره‌ها، چاهی در ارتفاع دو متری از سطح زمین ایجاد کرده‌اند که می‌توانید به کمک یک راهنما، قسمت داخلی آن را مشاهده کنید. در این قسمت، حفره‌ها و جای دست‌هایی تعبیه شده‌اند که به‌واسطه‌ی آن‌ها می‌توانید ارتفاع هفت‌هشت متری چاه را به‌طرف بالا بپیمایید. با پیمودن این مسیر، به تالاری با دو دالان در اطراف خود می‌رسید که چندین اتاق را در خود جای داده‌اند.
آدرس و مسیر دسترسی به دره کال جنی
در ۳۵ کیلومتری شمال طبس و نزدیک به روستای ازمیغان، دره‌ای به نام دره کال جنی قرار دارد که مسیرهای دسترسی متفاوتی دارد. در زیر به شرح تعدادی از این مسیرها می‌پردازیم:
جاده آسفالته طبس به عشق‌آباد
در این مسیر پس از ۲۰ کیلومتر رانندگی، آبراهه‌ای پیش رویتان قرار می‌گیرد که باید ۵ کیلومتر در مسیر آن به‌طرف شمال حرکت کنید. با طی این مسیر و گذر از چند پیچ، قسمت‌های عمیق و تنگ دره را مشاهده خواهید کرد.
۲۶ کیلومتری شمال طبس
در طی این مسیر باید از جاده‌ی اصلی خارج شوید و به‌طرف روستای ازمیغان حرکت کنید. سپس با ۹ کیلومتر رانندگی، خود را به رودخانه‌ی ازمیغان برسانید و با گذر از مسیری ۳ کیلومتری، به دره کال جنی برسید.
جاده طبس‌بشرویه
ابتدا مسیر شهرستان طبس را پیش بگیرید و به جاده‌ی طبس‌بشرویه وارد شوید. سپس، با گذر از جاده‌ی آسفالته‌ی «دوراهی استخر شاعر»، مسیر خود را به‌طرف جاده‌ی خاکی صاف و بدون پیچ، خم کنید. این جاده‌ی خاکی شما را به روستای فُشاه می‌رساند که به دره کال جنی دسترسی دارد. جاده‌ی خاکی روستا را پیش بگیرید و در میانه‌های آن، از راه شکافی به دره وارد شوید.
جاذبه‌های دیدنی اطراف دره کال جنی
در محوطه‌ی اطراف دره‌ی کال جنی جاذبه‌های گردشگری مختلفی به چشم می‌خورند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
باغ گلشن طبس
از مهم‌ترین باغ‌های ایرانی که جزو آثار ثبت ملی ایران نیز هست، باغ گلشن طبس را می‌توان نام برد. این باغ در اواخر دوره‌ی زندیه و اوایل دوره‌ی قاجار ایجاد شده است.
ارگ قدیم طبس
کهن دژ یا ارگ قدیم طبس یکی از بناهای تاریخی و زیبای این شهر است که در خیابان واعظی طبسی قرار دارد. این بنا در زمین‌لرزه‌ی سال ۱۳۵۷ خورشیدی خسارت زیادی به خود دید و هنوز هم بازسازی نشده است.
روستای پلکانی خَرو
معماری پلکانی روستای خرو شباهت بسیاری به شیوه‌ی معماری ماسوله‌ی گیلان دارد و به همین دلیل، آن را با لقب ماسوله‌ی خراسان می‌شناسند. گذشته از آن، درختان آلوی بسیاری در این روستا وجود دارند که باعث شده است به آن لقب پایتخت آلوی ایران نیز بدهند.
چشمه مرتضی علی
در شهر طبس، چشمه‌ای با عنوان چشمه مرتضی علی وجود دارد که به‌دلیل جریان‌یافتن آب گرم و سرد در مجاورت یکدیگر، شهرت بسیاری دارد. جالب اینکه گردشگران می‌توانند در مسیر رودخانه‌ی جریان‌یافته از این چشمه قدم بزنند و از زیبایی‌های مسیر لذت ببرند.
سد تاریخی کُریت
در روستای کریت طبس، سدی تاریخی به نام سد کریت یا کوریت وجود دارد که تا اوایل قرن بیستم، بلندترین سد جهان محسوب می‌شد.
دره کال جنی؛ منطقه‌ای اسرارآمیز اما واقعی در دل کویر
دره کال جنی منطقه‌ای در دل کویر سوزان طبس است که به‌سبب جریان‌یافتن رودخانه و وجود چندین آبشار کوچک بسیار جلب توجه می‌کند. این دره نخلستان‌ها و نیزارهای زیبایی نیز دارد که تعجب گردشگران را برانگیخته است. «دستی بر ایران» پیشنهاد می‌کند که به هنگام بازدید از این دره‌ی زیبا از ریختن بطری‌های پلاستیکی تجزیه‌ناپذیر به محیط رودخانه خودداری کنید.
دره کال جنی کجاست؟
این دره در ۳۵ کیلومتری شمال طبس و در نزدیکی روستای ازمیغان قرار دارد. موقعیت مکانی دقیق این دره را در زیر مشاهده می‌کنید:
پرسش‌های متداول درباره دره کال جنی
شاید با خواندن این مطلب، پرسش‌هایی برایتان پیش بیاید که نیاز به دانستن جواب آن داشته باشید. در ادامه، به تعدادی از پرسش‌های متداول شما پاسخ داده‌ایم. اگر سؤال دیگری در این زمینه دارید، آن را در قسمت دیدگاه‌های انتهای همین پست مطرح کنید.
وجه تسمیه‌ی دره کال جنی طبس چیست؟
اعتقاد مردم محلی به وجود جن در منطقه‌ی قرارگیری این دره باعث شده است که آن را کال جنی یا دره جنی بنامند.
آیا به‌تنهایی می‌توان از دره کال جنی بازدید کرد؟
خیر. با توجه به احاطه‌شدن دره در میان صخره‌های بلند، بهتر است هنگام بازدید از آن، از یک راهنمای تور کمک بگیرید.
آیا وجود جن در دره کال جنی صحت دارد؟
خیر. وجود حفره‌های متعدد در صخره‌های اطراف این دره باعث شده است که به هنگام وزش باد، صداهای ترسناکی به گوش برسد. همین صداها وحشت مردم محلی را برانگیخته و تصور آن‌ها را به وجود جن قوت بخشیده است.
منبع: دستی بر ایران