خودرو اقتصادی خارجی به محض ورود به دلیل نرخ ارز، تعرفه، عوارض و تورم، قیمت متوسط رو به بالا به خود می‌گیرد و عملا از دسترس اقشار ضعیف‌تر جامعه خارج می‌شود
مـهـم‌تـریـن موضوعـی که دولت با آزادسازی واردات خودرو مطرح کرد، ساماندهی بازار خودرو و کاهش حباب این بازار بود. هرچند این قانون پس از گذشت یک سال‌ونیم، به‌درستی اجرا نشده است، اما کارشناسان این حوزه معتقدند حتی اگر با نهایت ظرفیت تمامی شرکت‌های فعال در زمینه واردات به میدان می‌آمدیم، باز هم رویاهای دولت در این خصوص تحقق یافتنی نبوده است.
بابک صدرایی، فعال و کارشناس حوزه خودرو با اشاره به اراده وزارت صمت درخصوص سرعت بخشیدن به واردات خودرو به «دنیای‌خودرو» گفت: «سیاستگزار خودرویی به دنبال این است تا واردات خودرو را تسریع کند، اما به‌نظر می‌رسد این ظاهر کار است و برخی محدودیت‌ها به‌خصوص محدودیت‌های ارزی سبب شده است ورود محصولات تولیدی برندهای جهانی خودروساز، آن‌طور که باید و شاید روی برنامه از پیش تعیین‌شده مسئولان نباشد.»
وی افزود: «باتوجه به کاستی‌های موجود در مسیر تامین ارز برای واردات خودرو به نظر می‌رسد دولت بیشتر به دنبال استفاده از اخبار واردات برای مدیریت بازار خودرو بوده و در نهایت قرار نیست خودرو چندانی از این مسیر به بازار تزریق شود.»
صدرایی با اشاره به تاثیرات آزادسازی واردات خودرو تصریح کرد: «درحال‌حاضر بازار خودرو دوباره دستخوش جهش نجومی قیمت‌ها شده است، اما با این‌حال همچنان در رکود به سر می‌برد. به‌نظر می‌رسد این وضع تا مدتی ادامه‌دار باشد. اما اتفاقی که می‌تواند بازار خودرو را دچار تحول کند و بر قیمت خودرو اثر بگذارد، واردات گسترده و طبق برنامه است، یعنی آن‌که تعداد قابل توجهی خودرو خارجی وارد کشور شود.»
برخی کارشناسان معتقدند واردات خودرو درحال‌حاضر به سود کشور نیست و نمی‌تواند تاثیرات شگرفی بر نرخ محصولات در بازار خودرو داشه باشد. به نظر شما آیا واردات خودرو می‌تواند گره بازار خودرو را باز کند؟
به عقیده من واردات خودرو در سطح معمول و تاثیرگذار با توجه به شرایط فعلی به سود کشور است. البته قیمت خودرو رابطه مستقیم با نرخ دلار دارد. با توجه به مسائل سیاسی و اعمال تحریم‌های بیشتر، نرخ دلار روزبه‌روز بیشتر می‌شود. خودرو مانند سایر کالاهای دیگر با افزایش نرخ ارز، گران‌تر می‌شود. با این وجود شیوه فعلی واردات خودرو، بسیار منحصربه‌فرد بوده و در هیچ جای دنیا مشابه آن آزموده نشده است. وعده عرضه خودروهای وارداتی در حالی به مردم داده شده که باتوجه به تحریم‌ها، معلوم نیست واردات از کجا و به چه شیوه‌ای انجام می‌شود، این نشان می‌دهد دولت در این خصوص، تب بازار را با شعارها و وعده‌های پوشالی پایین نگه داشته است. هرچند مردم نسبت‌به شعاردرمانی‌ها دیگر واکنش نشان نمی‌دهند و بازار روند فعالیت خود را براساس فرمول تجاری عرضه و تقاضا دنبال می‌کند.
در آغاز راه آزادسازی واردات خودرو وزارت صمت مدعی شد در کمتر از شش‌ماه ۲۰۰هزار دستگاه خودرو به کشور وارد خواهد کرد. هرچند این امر تاکنون محقق نشده، آیا این وعده وزیر صمت از ابتدای طرح قابلیت اجرایی داشته است؟
در بازار جهانی محصولات خودرویی با وعده تحویل ۴ تا ۶ماهه عرضه می‌شود. حال این‌که باتوجه به اعمال تحریم‌ها و عدم ارتباط واردکنندگان کشور با شرکت‌های مادر، وزارت صمت چطور وعده تامین ۲۰۰هزار خودرو را مطرح کرد، جای تامل دارد آن‌هم در شرایطی که کشورهای اطراف خود با محدودیت عرضه مواجه هستند. به همین دلیل واکنش فعالان بازار خودرو به آزادسازی واردات خودرو در خور هیجانات دولتی نبود و به نظر آنان واردات خودرو بیشتر در حد یک گفتاردرمانی جلوه‌گر شد و درنهایت تاثیر چندانی بر کاهش و ثبات قیمت‌ها نداشت.
با توجه به این‌که دولت در زمینه واردات خودروهای نو و کارکرده بارها طی سال گذشته دستورالعمل های جدید ارائه کرده است، به نظر شما ابلاغ آیین‌نامه جدید دولت درخصوص واردات خودرو چه تاثیراتی را در بازار خودرو به دنبال خواهد داشت؟
طی یک‌سال‌ونیم گذشته، دولت برای چندمین‌بار از آیین‌نامه واردات خودرو رونمایی کرده است. این آیین‌نامه‌ها که هیچ‌کدام راهگشای واردات گسترده خودرو به کشور نبوده‌اند، با تغییرات اندکی فرصت‌ها و هزینه‌های ملی را هدر داده‌اند. تغییر شیوه واردات، تنها موجب سردرگمی می‌شود و زمینه را برای کسب منفعت بیشتر توسط دلالان فراهم می‌آورد. واردات زمانی تاثیرگذار است که با تعرفه، قیمت و محلِ تامین مشخص و همین‌طور با تعداد انبوه صورت گیرد، به‌نحوی‌که رقابت ایجاد شود. بدین ترتیب می‌توان امیدوار بود که قیمت خودرو با شیب کمتری نسبت به رشد بهای دلار افزایش یابد و تاثیر پذیری کمتری داشته باشد.
برخی متقاضیان با توجه به تبلیغات قبلی، در انتظار کاهش نرخ محصولات در بازارند و جهش اخیر قیمت‌ها را هیجانی و موقتی می‌دانند. آیا واردات گسترده خودرو می‌تواند ضمن بازگرداندن قیمت‌ها به حالت قبل، بازار را به سمت رقابتی‌شدن و کاهش نرخ محصولات سوق دهد؟
واردات خودرو در هر سطحی نمی‌تواند نرخ محصولات خودرویی را در بازار کشور کاهشی کند. محصولات عرضه‌شده در سامانه یکپارچه فروش بیش از دوبرابر در حاشیه بازار خرید و فروش می‌شوند. این نشان از ایجاد رانت با اجرای سیاست‌های اشتباه در زمینه واردات خودرو دارد. زمانی واردات خودرو می‌تواند رقیب محصولات داخلی باشد که خودروهایی در کلاس قیمتی محصولات خودروسازان داخلی در بازار عرضه شود و این امر به‌دلیل اختلاف نرخ ارز و ریال امکان‌پذیر نیست. خودروهای هم‌قیمت محصولات داخلی، خودروهای بدون امکانات خارجی هستند که زیر ۱۰هزار دلار قیمت‌گذاری می‌شوند. درصورتی‌که این خودروها در سبد وارداتی‌ها قرار بگیرند و با قیمت کمتر از یک‌میلیارد تومان در سامانه یکپارچه عرضه شوند، با شرایط فعلی حدود ۲میلیارد تومان در بازار قیمت خواهند خورد.
اما واردات خودروهای اقتصادی یکی از دیگر وعده‌های وزارت صمت پس از آزادسازی واردات خودرو به کشور بود. آیا براساس آن‌چه اشاره شد، امکان واردات و عرضه این خودروها وجود دارد؟
اقتصاد ایران، یک اقتصاد بیمار است و واردات خودرو اقتصادی در آن معنا ندارد. درحقیقت خودرو اقتصادی خارجی به محض ورود به دلیل نرخ ارز، تعرفه، عوارض و تورم، قیمت متوسط روبه‌بالا به خود می‌گیرد و عملا از دسترس اقشار ضعیف‌تر جامعه خارج می‌شود. البته معیار اقتصادی بودن در ایران متفاوت با سایر کشورهای جهان است. خودروهایی مثل یاریس یا پیکانتو جزو ارزان‌ترین خودروهای جهان هستند، ولی قیمت آن‌ها در ایران ردیف خودروهای لوکس جهانی است. از طرف دیگر، تولیدات داخلی به دلیل فروش زیر قیمت تمام‌شده و ایجاد زیان برای خودروسازان قابلیت رقابت ندارند. بنابراین حتی اقتصادی‌ترین خودروها اگر با قیمت جهانی نیز به کشور وارد شوند، بازهم قیمت بالاتری نسبت به تولیدات داخلی خواهند داشت و عملا جزو خودروهای ارزان محسوب نمی‌شوند و تنها قشر مرفه یا دستکم قشر متوسط جامعه قادر به خرید آن‌ها خواهند بود. پس واردات خودروهای اقتصادی بیشتر حالت شعار دارد و به‌طور خاص با تعیین سقف قیمت، قابل تحقق نیست.
به‌رغم این شرایط، در آیین‌نامه جدید دولت درخصوص واردات خودروهای صفرکیلومتر آماده است که واردات خودرو سواری تا ۲۰هزار یورو مجاز اما اولویت واردات با خودروهای ۱۰هزار یورویی است. نظر شما در این خصوص چیست؟
تعیین محدودیت و سقف قیمت تنها در صورتی موجه است که در شرایط اقتصادی خاص و با ارز محدود، دولت به هر دلیلی اصرار بر واردات خودرو داشته باشد. در غیر این صورت، در همه‌جای دنیا واردات با استفاده از تعرفه‌ها مدیریت می‌شود که البته این روش به درآمدزایی نیز کمک می‌کند. بدیهی است اگر فردی مایل به خرید بنز است، مشکلی با پرداخت تعرفه بالاتر ندارد و این موضوع عامل موثری در افزایش درآمد دولت به حساب می‌آید. ولی متاسفانه فرآیند فعلی واردات خودرو در کشور مکانیزم نامشخصی دارد که علاوه‌بر رانت‌زایی، به دلیل شفاف‌نبودن باعث تشویش و التهاب در بازار می‌شود.
منبع: دنیای خودرو