نگاهی به رقبای شرکت نورالینک ایلان ماسک در ساخت رابط‌های مغز-رایانه

ایلان ماسک، کارآفرین مشهور شرکت اسپیس‌اکس، اخیرا از نخستین آزمایش کاشت تراشه شرکت نورالینک در مغز انسان خبر داده است. او که این محصول را تله‌پاتی معرفی کرده است در حساب کاربری‌اش در ایکس یا همان توییتر سابق نوشت که این تراشه «کنترل تلفن یا رایانه شما و از طریق آن‌ها تقریبا هر دستگاهی را فقط و فقط با فکر کردن امکان‌پذیر می‌کند».
اما واقعیت این است که به‌طورکلی این نخستین مورد از ایمپلنت یا درون‌کاشت در مغز انسان نیست. هرچند دستگاه‌های رابط مغز-رایانه پیشین با «جراحی» در مغز داوطلبان کاشته شده بودند. درواقع، دستگاه‌های رابط مغز-رایانه حدود ۲۰ سال پیش، در سال ۲۰۰۴ زمانی که یک عمل جراحی پیشگام در رود آیلند انجام شد، در مغز انسان کاشته شد. از آن زمان شرکت‌های دیگری نیز پا به میدان گذاشتند و به نظر می‌رسد چه‌بسا این شرکت‌ها با کار گذاشتن تراشه در مغز انسان، از جایگاه امروزی نورالینک جلوتر باشند.
بیزنس اینسایدر (Business Insider) با انتشار گزارشی در این زمینه به بررسی سرسخت‌ترین رقبای شرکت نورالینک ایلان ماسک پرداخته است.
۱. بلک‌راک
امروزه اغلب کسانی که در سر خود تراشه رابط مغز-رایانه دارند، از تراشه‌های شرکت بلک‌راک استفاده می‌کنند. به‌سختی می‌توان عدد دقیقی برای آن تعیین کرد، اما شواهد نشان می‌دهند که از بین حدود ۵۰ تراشه رابط مغز-رایانه که در مغز افراد کاشته شده، حدود ۴۰ مورد آن‌ها را بلک‌راک نوروتک (Blackrock Neurotech‌) تولید کرده است.
بلک‌راک نوروتک در حال حاضر تراشه‌های رابط مغز-رایانه را برای کمک به افراد مبتلا به انواع شدید فلج استفاده کرده است. هدف این است که تراشه‌ها به افراد دچار معلولیت‌های شدید حرکتی کمک کند زندگی مستقل‌تری داشته باشند و با ذهن بتوانند دستگاه‌ها را کنترل کنند و دسترسی به اینترنت داشته باشند.
چند نفر از داوطلبانی که داخل سرشان درون‌‌کاشت یا به‌اصطلاح ایمپلنت بلک‌راک دارند، می‌گویند که با استفاده از این تراشه‌های رابط مغز-رایانه می‌توانند رانندگی کنند. برخی دیگر حس لامسه‌شان را دوباره بازیابی کرده‌اند.
با این‌ حال، بنیان‌گذاران این شرکت می‌گویند که این فناوری ممکن است در آینده کاربردهای کاملا متفاوتی داشته باشد و ازجمله کاربردهای نظامی پیدا کند یا حتی موردتوجه افرادی قرار بگیرد که می‌خواهند توانایی‌‌ها و قابلیت‌‌ها و راحتی بیشتری به دست بیاورند. به گفته مدیر این شرکت، چنین امری ممکن است خیلی زودتر از آنچه تصور می‌شود رخ دهد.
۲. برین‌گیت
برین‌گیت (BrainGate) نخستین تولیدکننده تراشه رابط مغز-‌رایانه است که در سال ۲۰۰۴ این تراشه را در مغز انسان کاشت. کار این شرکت بر اساس تحقیقاتی بود که در اواخر دهه ۱۹۹۰ در دانشگاه براون آغاز شده بود و دستگاه فعلی آن را که بسیار کوچک است، بلک‌راک ساخته است.
ایمپلنت هر بیمار از دو یا چند دستگاه تشکیل شده است که هر کدام حداکثر ۱۰۰ الکترود دارند که از مو نازک‌ترند. این ایمپلنت‌ها روی سطح مغز، بالای قشر، در نواحی مسئول حرکات اندام یا گفتار کاشته می‌شوند.
نخستین تراشه این شرکت در مغز متیو ناگل کاشته شد، مردی که در جریان یک حمله با چاقو از گردن به پایین فلج شده بود. او با استفاده از تراشه‌های این شرکت تا جایی پیش رفت که توانست در بازی ویدیویی پونگ مهارت پیدا کند. ناگل در سال ۲۰۰۷ در اثر ابتلا به عفونت خون (بی‌ارتباط با آزمایش تراشه در مغز او) درگذشت.
برخی بر این باورند که این شرکت‌ها به دلیل اینکه بر انجام تحقیقات اساسی و عمیق در این فضا متمرکز شده‌اند، چندان تبلیغات نمی‌کنند و بسیاری از مردم آن‌ها را نمی‌شناسند.
این شرکت در حال حاضر در حال اجرای آزمایش بالینی نسل دوم رابط مغز‌-رایانه است تا بتواند به افراد با معلولیت حرکتی کامل مانند متیو ناگل کمک کند. برین‌گیت ۲ آزمایشی است که از سال ۲۰۰۹ تاکنون ادامه دارد و انتظار می‌رود در سال ۲۰۳۸ به پایان برسد. تاکنون ۱۵ نفر با دستگاه‌های برین‌گیت ۲ آزمایش شده‌اند.

۳. سینکرون
شرکت دیگر رقیب نورالینک ایلان ماسک، شرکت سینکرون مستقر در بروکلین است. این شرکت یکی از ریزترین و کم‌تهاجمی‌ترین انواع رابط مغز‌-رایانه را ساخته و آن را با موفقیت در مغز چند نفر در سراسر جهان، ازجمله بیمارانی در استرالیا (در سال ۲۰۲۰) و ایالات متحده (۲۰۲۲) کاشته است.
استنترود (Stentrode) این شرکت برخلاف اغلب رابط‌های بین مغز-رایانه، از طریق سیاهرگ گردن وارد مغز می‌شود و به شکافتن جمجمه نیازی ندارد. به‌عبارت‌ دیگر، تقریبا به همان روشی است که بیماران مبتلا به نارسایی قلبی اغلب از استنت‌ها برای باز کردن شریان‌های مسدود‌شده در نزدیکی قلب خود استفاده می‌کنند.
رویترز در سال ۲۰۲۲ گزارش داده بود که ماسک‌ــ که آن زمان از سرعت کم پیشرفت نورالینک ناامید شده بود‌ــ با مدیرعامل سینکرون تماس گرفته بود تا در این شرکت سرمایه‌گذاری کند.
مکس هوداک، دیگر بنیان‌گذار نورالینک که از این شرکت جدا شده است، اینک سرمایه‌گذار شرکت سینکرون است. او به بلومبرگ گفته بود که نمی‌خواهد سرمایه‌گذاری‌اش در شرکت رقیب نورالینک، به‌عنوان ضربه به شرکت پیشین او برداشت شود.
۴. پژوهش‌های دانشگاهی در سراسر جهان
علاوه بر شرکت‌های یادشده، چند دانشگاه در سراسر جهان نیز با انجام جراحی‌های تحقیقاتی در زمینه ساخت رابط‌های مغز‌-رایانه پیشتازند. برخی از این فناوری‌ها به افراد امکان داده است که با استفاده از ایمپلنت‌های کاشته شده در سر و ستون فقرات خود، راه بروند.
از جمله، ان جانسون کانادایی که تقریبا ۲۰ سال پس از سکته مغزی، قادر به صحبت کردن نبود و اینک با استفاده از تراشه ساخت دانشگاه کالیفرنیا، سان فرانسیسکو، در حال بازیابی توانایی تکلم است.
گرت یان اسکام هلندی نمونه‌ دیگری است که پس از تصادف دوچرخه‌سواری معلول شده بود، به کمک محققان دانشگاه لوزان در سوییس و به کمک تراشه‌های کاشته‌شده که به شکل پل دیجیتال بین مغز و نخاع او عمل می‌کردند، توانست بایستد و راه برود.
درواقع کاری که اینک نورالینک انجام داده، صرفا مراحل اولیه کار گذاشتن تراشه در مغز افراد است و آنچه در نهایت مهم است خروجی عملی این فناوری است و باید دید کدام شرکت در عمل از سایر شرکت‌ها جلوتر خواهد بود. درواقع، فناوری نورالینک تفاوت چندانی با بلک‌راک ندارد، اما این را باید در نظر گرفت که نورالینک به‌جای آن‌که شبیه به یک شانه کوچک باشد، دارای بیش از ۱۰۰۰ الکترود ظریف مانند مو است که در ۶۴ رشته توزیع شده است و احتمالا با چالش‌های جراحی بزرگ‌تری مواجه است.
نورالینک می‌گوید که ربات جراحی را طراحی کرده است تا ایمپلنت‌ها را به‌طور قابل‌اطمینان و کارآمدی در ناحیه مناسب مغز وارد کند، اما هنوز مشخص نیست که چه میزان از عمل جراحی نورالینک با دخالت انسان انجام خواهد شد.

چالش بعدی این است که ببینیم این دستگاه تا چه حد در کمک به استقلال معلولان حرکتی یا فرد مبتلا به ای‌ال‌اس موفق خواهد بود، تا به آن‌ها کمک کند که بتوانند برای مثال خرید آنلاین انجام دهند؟
ایلان ماسک در حساب کاربری‌اش در شبکه ایکس یا همان توییتر سابق اعلام کرده است که کاربران اولیه این فناوری، کسانی خواهند بود که نمی‌‌توانند از اندام خود استفاده کنند.
واقعیت این است که این هدف، دور از ذهن نیست، اما چند سال طول خواهد کشید و به سطحی از آموزش نیز نیاز دارد. ظاهرا باید مدتی صبر کنیم تا کمی بیشتر در مورد میزان بهبودی نخستین بیمار داوطلب آزمایش نورالینک بدانیم.
آنیل ست، دانشمند عصب‌شناس، اخیرا به بی‌بی‌سی گفته بود: «این‌که ما چگونه می‌اندیشیم، چگونه احساس می‌کنیم، چگونه تجربه می‌کنیم – به مراتب فراتر از یک مسئله مهندسی است.»
او گفت: «این نوع راهبرد که ایلان ماسک آن را در ساخت خودروهای الکتریکی یا موشک بسیار موفق می‌داند، فکر نمی‌کنم به‌راحتی به این حوزه منتقل شود.» منبع: ايتنا