خوب، بد، زشت در جنگ اوکراین-۳
نیرنگ باخموت/ اولین حرکت درست پوتین در اوکراین
اکوایران: در شرایطی که اوکراینیها فشار فزایندهای وارد میآوردند، مسکو با یک انتخاب حیاتی روبرو شد. یا میتوانست نیروهایش را به طور قابل توجهی تقویت کند و یا نیروهای خود را از آنجا خارج کند. پوتین دومی را انتخاب کرد و این اولین اقدام درست روسیه بود.
به گزارش اکوایران، در درگیری کنونی میان روسیه از یک سو و اوکراین، ناتو و ایالات متحده از سوی دیگر، نسبت دادن هر ضعف و بدی به ارتش ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به امری رایج میان تحلیلگران تبدیل شده است. این ممکن است از نظر احساسی برای مخاطبان غربی رضایت بخش باشد، اما روشی وحشتناک برای شکل دادن به استراتژی است. این باعث می شود که خودمان، خودمان را در مورد توانایی دشمن فریب دهیم و به برنامههای آینده ما برای پیروزی تاثیرات مخرب میگذارد.
دانیل ال دیویس یکی از اعضای ارشد اولویت های دفاعی و یک سرهنگ دوم سابق در ارتش ایالات متحده و نویسنده کتاب «ساعت یازدهم در آمریکای 2020» در سلسله مقالهای در وبسایت ۱۹۴۵ با عنوان «خوب، بد، زشت در جنگ اوکراین»، واقعیت پیش روی اروپا، ایالاتمتحده و اوکراین را در مقابل ظرفیت روسیه نمایان کرده و برای موفقیت، مواجهه با واقعیت را در اولویت قرار داده است.
اکوایران پیش از این بخش اول این مقاله چهار قسمتی را با عنوان «پوتین شکست در اوکراین را تاب میآورد؟» و بخش دوم آن با عنوان «اولین اقدام بد ارتش روسیه در جنگ اوکراین» منتشر کرده و در ادامه بخش سوم آن ارائه میشود:
اولین حرکت درست پوتین
ارتش پوتین در آن زمان در سه جبهه از کییف تا خارکیف قرار داشت و در فاصلهای نزدیک به 500 کیلومتر پراکنده بود. نیروهای اوکراینی که از شوک اولیه خود رهایی یافته بودند، تشکیلات بزرگی را راه انداختند که با موشکهای هدایتشونده ضدتانک غربی به سربازان روسیه حمله کردند که بسیار موثری واقع شد.
در این لحظه، مسکو با یک انتخاب حیاتی روبرو شد. یا میتوانست نیروهایش را به طور قابل توجهی در اطراف سه مرکز شهری اصلی در شمال تقویت کند و یا نیروهای خود را از آنجا خارج کند. پوتین دومی را انتخاب کرد و این اولین اقدام درست روسیه بود. در ظاهر، این یک شکست بزدلانه به نظر میرسید. بیش از 40000 سرباز روسی، کل جبهه شمالی را رها کردند. اما از نقطه نظر استراتژیک، این حرکت برای کرملین ارزشمند بود.
حرکت افتخارآمیز این بود که آنها بمانند و مواضع خود را تقویت کنند و به برنامه اولیه برای تصرف یک یا چند شهر پایبند باشند که تقریباً به طور قطع با شکست مواجه میشد. روسیه نیروهای لازم برای کنترل همه شهرها را نداشت. در عوض، پوتین خدشه به وجهه عمومی خود را پذیرفت و به تمام نیروهای شمالی خود دستور داد عقبنشینی کنند و به محورهای دونباس بپیوندند.
این تنها حرکت خوبی است که روسیه در 9 ماه اول جنگ انجام داد. افزودن این تعداد نیروی انسانی به هدف اصلی مسکو برای «آزادسازی» به ادعای خودش جمعیت روسی زبان دونباس منطقی بود. اگرچه روسیه حتی با وجود نیروهای اضافی هنوز پیشرفت زیادی نداشت، آنها توانستند در تابستان و اوایل پاییز تعدادی شهر نسبتاً مهم از جمله ماریوپول، پوپوسنا، سورودونتسک و لیسیچانسک را تصرف کنند . حرکت مثبت بعدی مسکو باز هم در مواجهه با شکست تاکتیکی انجام شد.
آخرین دستاوردهای اوکراین
اوکراین در اواخر تابستان 2022 از دو جهت، اول در استان خرسون و دوم در استان خارکف، حملاتش را آغاز کرد.
روسها از حمله برنامهریزی شده در خرسون آگاه بودند و برای آن آمادگی داشتند. در ابتدا، نیروهای مسکو حمله اوکراین را دفع کرده و تلفات قابل توجهی را وارد کردند. اما سپس اوکراینیها به جناح شمالی روسیه حمله بزرگی ترتیب دادند که روسها برای آن آمادگی کامل نداشتند. اوکراین به قدری سریع روسها را از منطقه خارکف بیرون که روسها 6000 کیلومتر مربع از خاک تحت تصرفشان را تسلیم کردند، و آنها را مجبور کردند برای جلوگیری از تلفات بالا، نیروهای کمکی گستردهای را از سایر نقاط اوکراین به یاری بطلبند. این امر موقعیت آنها را در شهر خرسون در معرض خطر بزرگی قرار داد.
روسیه میتوانست آنجا بایستد و بجنگد، زیرا آنها ماههای زیادی را صرف استحکام بخشیدن به شهر کرده بودند، اما فرماندهی عالی روسیه تصمیم گرفت خرسون را بدون جنگ تسلیم کند و کل نیروی خود را که شامل 40000 سرباز بود به سمت جنوب رودخانه دنیپرو منتقل کنند. در این فرآیند، آنها چهار پل را که بر روی دنیپرو در آن منطقه قرار داشتند منفجر کردند و عملاً کل جبهه جنوبی را از هرگونه تهاجم مستمر اوکراین مسدود کردند. این حرکت کل نیروی دفاعی روسیه را در آن نبرد نجات داد، جناح جنوبی آنها را مسدود کرد و به آنها اجازه داد تا نیروهای خود را در دیگر جبهههای آسیبپذیر مستقر کنند. بدین ترتیب، روسیه از یک نبرد شهری طولانی که قادر به پیروزی در آن نبود اجتناب کرد و تشکیلات خود را در بقیه جبههها تقویت کرد. در نتیجه، از زمانی که روسیه از شهر خرسون عقب نشینی کرد، اوکراین هیچ دستاورد قابل توجهی در هیچ کدام از جبههها به دست نیاورده است.
بسیج عمومی محدود و آماده سازی کمربندهای دفاعی عظیم
از دست دادن تعداد زیادی قلمرو در نزدیکی خارکیف و عقب نشینی از شهر خرسون، آخرین ضربه به کرملین بود. پوتین با تأخیر اذعان کرد که سطح نیروهایی که روسیه جنگ را با آن آغاز کرد به شدت ناکافی بود و دستور بسیج عمومی محدود 300000 نیرو را صادر کرد.
شاید مهمتر از گسترش ارتش، بسیج صنایع نظامی بود. پوتین دستور داد که کارخانههای تولید تجهیزات نظامی، وسایل نقلیه و مهمات تقریباً به تولید کامل برسند. بسیاری از آنها در چند شیفت و طی شش یا هفت روز در هفته کار می کردند.
با این حال، آشکار شدن تاثیر این حرکتها به زمان نیاز دارد – و روسیه زمان نداشت، زیرا نیروهای مسلح اوکراین همچنان در حال اعمال فشار به سمت شرق بر خطوط مسکو در نزدیکی سواتوف و کرمینا بودند . علاوه بر این، وزارت دفاع روسیه برای گسیل ناگهانی نیروهای جدید آماده نبود. آنها امکانات کافی، مربی، غذا و از همه مهمتر لباس نظامی نداشتند. برخی از سربازان اولیه به هر لباسی که میتوانستند به جبهه فرستاده میشدند، و برای جلوگیری از پیشروی بیشتر اوکراینی به خط مقدم فرستاده میشدند. تا اوایل سال 2023 طول کشید تا این سیستم بتواند به اندازه کافی نیروهای جدید را دریافت، اسکان، تجهیز و آموزش دهد.
در این میان صنایع نیز مشکلات خاص خود را داشتند. افزایش ناگهانی تولید هر چیزی تحت هر شرایطی بسیار دشوار بود. (در مقابل، شرکت های آمریکایی و غربی به طور مشابه در تلاش برای افزایش سریع تولید تسلیحات کلیدی بودند.) مواد خام اضافی باید پیدا شده و به کارخانه ها تحویل داده میشد. امکانات تولید سلاح باید از ابتدا خریداری یا ساخته میشد. پرسنل واجد شرایط باید پیدا میشدند ، استخدام میشدند و آموزش میدیدند.
تنها در چند ماه گذشته، صنعت نظامی روسیه شاهد افزایش قابل توجهی در تولید خارج از خطوط مونتاژ بوده است. با این حال، هر چه جنگ بیشتر طول بکشد، حجم تولید بیشتر می شود. بر اساس گزارشها، روسیه در حال حاضر شاهد افزایش قابل توجهی در تولید و تعمیر خودروهای زرهی از همه نوع – جتهای جنگنده جدید، موشکها، بمبها، گلولههای توپخانه و گلولهها- در همه کالیبرها است. سایر تولیدات، به ویژه انواع مختلف پهپادها، در حال حاضر حجم بیشتری تولید می کنند، اما انتظار نمی رود تا سال 2024 به اوج خود برسد.
همزمان، روسیه در حال تلاش برای افزایش نیم میلیون نیروی فعال خود در چند سال آینده است. حتی زمانی که روسیه روند ایجاد نیروی انسانی و تجهیزات خود را آغاز کرد، هنوز باید در نبرد فعلی بجنگد و برای یک حمله بزرگ اوکراینی آماده شود. تجزیه و تحلیل اقدامات تاکتیکی روسیه از دسامبر 2022 به بعد نشان می دهد که فرماندهی عالی تصمیم گرفت اکثر تلاش و منابع خود را صرف ساختن یک سیستم دفاعی دقیق در سراسر جبهه شرقی کند.
بزرگترین درس شکست روسیه در توقف حمله اوکراین به خارکیف در پاییز گذشته، فقدان تقریباً کامل استحکامات دفاعی در سرزمینی بود که آنها اشغال کرده بودند. برای اطمینان از عدم تکرار شکست، کرملین تمام تلاش خود را بر ایجاد کمربندهای متعدد از پیچیدهترین و موثرترین استحکامات دفاعی جهان متمرکز کرد. اما چنین تلاشهایی زمان می برد.
نیرنگ باخموت؛ تحکیم استحکامات دفاعی
بزرگترین خطر برای روسیه حمله اولیه اوکراین قبل از تکمیل استحکامات دفاعی بود. در تلاش برای جلوگیری از وقوع چنین رویدادی، فرماندهان روسی مجموعه ای از عملیات های سطح پایین را در سراسر خط تماس 1000 کیلومتری آغاز کردند. آنها فقط به اندازه کافی از حملات واحدهای کوچک و حملات توپخانه ای استفاده کردند تا اوکراین را در کنار خط خود زمینگیر کنند، تا از هرگونه حمله متمرکز و در مقیاس بزرگ علیه دفاع ناقص روسیه جلوگیری کنند. با این حال، برجستهترین اقدامات شامل یک فشار بزرگ در مرکز منطقه توسط شرکت نظامی خصوصی واگنر گروه بر روی اهداف دوگانه سولدار و باخموت بود . اکثر منابع روسیه به واگنر و رهبر پر شور آن، یوگنی پریگوژین اختصاص یافت . شهر باخموت یک هدف تاکتیکی قابل اجرا بود، اما به خودی خود اهمیت خاصی نداشت. اما روسها آن را مبدل به نبردی حیثیتی کردند. اوکراین این چالش را پذیرفت و کییف به جای عقب نشینی از شهر به مواضع قابل دفاع تر در دسامبر 2022 یا ژانویه 2023، تصمیم گرفت به معنای واقعی کلمه برای هر ساختمان هم بجنگد.
موقعیتهای دفاعی از قبل آمادهشده در کمربندهای متعدد در غرب وجود داشت که اوکراین میتوانست در هر زمانی از آن عقبنشینی کند و نسبت به روسها به مدافعان برتری میدادند. ماندن در باخموت امتیازات مدافعان را کاهش داد و برای روسیه آسانتر کرد تا افراد و مواد اولیه را به خطوط اوکراین برساند. مصالح نظامی محتاطانه ایجاب میکرد تا اوکراین به خطوط عقب نشینی کند تا نیروهای روسی مجبور شوند در زمین باز یا سربالایی پیشروی کنند و قبل از رسیدن به خطوط اوکراینی خود را در معرض آتش قرار دهند. در عوض، کییف تصمیم گرفت که ادامه دهد و تیپ به تیپ نیروهای کمکی را طی ماهها فرستاد تا جلوی حمله واگنر را بگیرد. همانطور که معلوم شد، حربه روسیه جواب داد. تا اواخر ماه مه، واگنر سرانجام تصرف باخموت را به پایان رساند و بخش اعظم ارتش روسیه را قادر ساخت تا یک سیستم استحکامات را بدون مداخله برای بیش از نیم سال بسازند. دلیل اینکه حمله تابستانی اوکراین تا به امروز تا این حد ناموفق بوده این است که روسیه زمان داشت تا هر مانع و نقطه قوت دفاع خود را مطابق با استانداردهای ایده آل بسازد. استراتژی روسیه برای متمرکز نگه داشتن اوکراین بر باخموت نه تنها به آنها زمان برای آماده کردن خطوط دفاعی مهیب داد، بلکه به دلیل انحراف چندین تیپ برای نگه داشتن هر ساختمان در داخل باخموت، قدرت حمله اوکراین را نیز از بین برد .
بازگشت به دکترین دفاعی اتحاد جماهیر شوروی
روسیه جنگ را در فوریه 2022 با یک طرح ضعیف اجرا کرد که تقریباً به قیمت جنگ تمام شد. آنها اشتباهات بیشتری را طی نه ماه آینده مرتکب شدند. اما در نهایت مسکو شروع به درس گرفتن از اشتباهات فراوان خود کرد. روسیه پیشرفت های قابل توجهی در موقعیت خود ایجاد کرده است.
اقدامات روسیه از نوامبر 2022 تا ژوئن 2023 زمان را برای توقف حمله اوکراین، تا زمانی که روسیه بتواند ارتش خود را گسترش دهد، صنعت جنگ خود را بسیج کند و یک سیستم دفاعی دقیق ایجاد کند، خرید. با این حال، آنچه ناشناخته باقی مانده است، این است که روسیه در آینده به دنبال انجام چه کاری است و تا چه اندازه ظرفیت تهاجمی ایجاد کرده است.
دکترین دفاعی اتحاد جماهیر شوروی، که روسیه از اواخر سال گذشته بسیار دقیق آن را دنبال میکند، صراحتاً برای خنثی کردن تهاجم دشمن، تضعیف آن تا حدی از پیش تعیین شده و سپس آغاز یک ضد حمله در اولین لحظه ممکن طراحی شده است . در این مرحله نمی توان دانست که آیا روسیه همزمان با ساختن دفاع خود در حال ساخت پتانسیل تهاجمی بوده یا خیر، و اگر آنها چنین نیرویی داشته باشند، چقدر موثر خواهد بود. متخصص بودن در دفاع به طور خودکار به معنی موثر بودن در حمله نیست.
آغاز دوره پرریسک اوکراین
با این حال، اوکراین در شرف ورود به دورهای پر ریسک است. در نتیجه تلفات زیادی که اوکراین در دفاع از باخموت متحمل شد، قدرت ضربتیاش را محدود و رو به کاهش کرد. اگر اوکراین به حمله خود ادامه دهد، تلفاتی که آنها متحمل می شوند ممکن است در مقطعی ظرفیتش را به سطحی کاهش دهد که نبرد را غیرممکن کند و مستلزم تبدیل به حالت دفاعی باشد. اگر روسیه از دکترین شوروی پیروی کند و یک نیروی تهاجمی درست و بزرگ ساخته باشد، مشخص نیست که آیا اوکراین از قدرت کافی برای جلوگیری از پیشرفت روسیه برخوردار خواهد بود یا خیر.
حتی اگر روسیه چنین نیرویی بسازد، هیچ راهی وجود ندارد که بدانیم چقدر ممکن است موثر واقع شود. عملکرد تاکتیکی روسیه در جریان حمله اولیه آنها در فوریه 2022، در بسیاری از رده ها، افتضاح بود. ما فاقد شواهدی هستیم که بدانیم آیا ارتش روسیه از این شکست ها درس های مهمی آموخته است، واحدهای آموزش کافی در تاکتیک های مناسب را دارد و منابع لازم برای موفقیت را در اختیار دارد یا خیر. بنابراین، سطح ریسک استراتژیک اوکراین ناشناخته است.روسیه با وجود تمام اشتباهات متعدد خود در این جنگ، تعدادی کار را به درستی انجام داده است. درک این نکته بسیار مهم است که تشخیص عینی این موضوع که نیروهای پوتین برخی از اقدامات نظامی را با موفقیت انجام داده اند، به هیچ وجه حس اخلاقی یا درستی را به اقدامات آنها منتقل نمی کند. اما نادیده گرفتن اقدامات موثر یک رقیب هیچ کمکی به ما نمی کند. برای ایجاد طرحی برای خنثی کردن دشمن، لازم است کل کنشها و سیاستهای را -خوب، بد و زشت- در نظر بگیریم.
در همین رابطه:
- پوتین شکست در اوکراین را تاب میآورد؟
- ریاض «دوستی بدون محدودیت» مسکو و پکن را خدشهدار کرد؟
- استراتژی جدید پوتین: مقاصد جنگی فراتر از اوکراین!
منبع: اکوایران