رادیاتور اصلی‌ترین قطعه در سیستم خنک‌کننده موتور خودرو است. این قطعه مهم برای کارکرد درست به آب نیاز دارد اما نه آب معمولی؛ بنابراین، در ادامه قصد داریم با آب رادیاتور و ویژگی‌های آن آشنا شویم.
رادیاتور چیست؟
برای پرداختن به آب رادیاتور، ابتدا باید با خود رادیاتور آشنا شویم. رادیاتور قطعی شبکه‌ای و مشبک است که آب یا مایع خنک‌کننده‌ای که اطراف موتور گردش کرده و داغ شده، توسط واترپمپ وارد آن می‌شود تا توسط جریان هوا و فن خنک شود و دوباره به موتور بازگردد. این چرخه دائماً در پیشرانه خودرو تکرار می‌شود تا دمای موتور در حد مناسب و درست حفظ شود.
وظیفه اصلی آب رادیاتور چیست؟
پیش از آنکه سراغ بررسی آب رادیاتور برویم بهتر است ابتدا با سیستم خنک‌کننده موتور خودرو آشنا شویم. اساس کار پیشرانه خودرو، انفجار سوخت (بنزین، گازوئیل یا گاز طبیعی) است که از این طریق انرژی تولید می‌کند اما گرما و حرارت هم محصول جانبی این فرایند است؛ بنابراین، موتور خودرو باید خنک شود زیرا در غیر این صورت، در اثر احتراق سوخت آن‌قدر داغ خواهد شد که قطعات آن ذوب می‌شوند. برای خنک کردن موتور، از آب یا بهتر بگوییم، مایع خنک‌کننده استفاده می‌شود. این مایع از طریق واترپمپ در موتور گردش کرده و دمای آن را پایین می‌آورد و سپس به رادیاتور منتقل می‌شود تا توسط جریان هوا و فن خنک شود.
آب رادیاتور
همان‌طور که در ابتدا گفته شد، آب رادیاتور آب معمولی نیست و در اصل باید به آن مایع خنک‌کننده گفت زیرا هرچند آب مایع مناسبی برای خنک کردن موتور است اما محدودیت‌هایی دارد و به همین دلیل نمی‌توان از آب خالص برای خنک کردن پیشرانه استفاده کرد. یکی از مشکلات آب، یخ زدن آن در دمای صفر درجه است. این یعنی در فصل زمستان که دمای هوا به زیر صفر درجه می‌رسد، آب داخل موتور یخ خواهد زد و به دلیل انبساط آب هنگام یخ زدن، می‌تواند آسیب‌های زیادی به موتور وارد کند. دیگر مشکلات آب نیز به جوش آمدن در دمای 100 درجه و همین‌طور ایجاد پوسیدگی در قطعات فلزی موتور است. به همین دلیل، بهترین ترکیب برای مایع خنک‌کننده موتور، آب مقطر به همراه ضدیخ است.
استفاده از آب معمولی در رادیاتور
شاید خیلی‌ها آب معمولی شهر را داخل رادیاتور خودروی خود بریزند که این کار بسیار اشتباهی است زیرا آب معمولی املاح و ترکیبات گوناگونی دارد و خالص نیست. به همین دلیل، زمانی که مقداری از این آب در اثر حرارت موتور تبخیر می‌شود، بخشی املاح و ترکیبات درون آن در رادیاتور رسوب کرده و موجب گرفتی یا خوردگی لوله‌های آن می‌شوند.
آب مقطر چیست؟
آب مقطر به آبی گفته می‌شود که از تقطیر آب به دست می‌آید. در این فرایند، چون آب تبخیر شده و مجدداً میعان می‌شود، ناخالصی‌های آن خارج شده و درنتیجه آب مقطر آبی خالص است و هیچ ناخالصی ندارد. به همین دلیل است که استفاده از این آب برای رادیاتور توصیه می‌شود چون ناخالصی‌های آن داخل رادیاتور رسوب نخواهند کرد.
تفاوت آب رادیاتور و ضدیخ
برخی فکر می‌کنند منظور از آب رادیاتور همان ضد یخ است اما درواقع چنین نیست و ضد یخ یکی از دو جزء اصلی تشکیل‌دهنده مایع خنک‌کننده است. همان‌طور که اشاره شد، مایع خنک‌کننده ترکیبی آر آب مقطر و ضدیخ است که با نسبتی مشخص باهم مخلوط می‌شوند. این یعنی برای خنک‌کاری موتور، نه باید از آب خالص استفاده کرد و نه باید فقط ضدیخ را داخل سیستم ریخت بلکه ترکیب این دو ماده است که بهترین نتیجه را به دنبال خواهد داشت.
نسبت مناسب آب رادیاتور و ضدیخ/ضدجوش
ضدیخ مایعی است که هم نقطه انجماد آب را کاهش و هم نقطه جوش آن را افزایش می‌دهد. به همین دلیل، ممکن است برخی فکر کنند استفاده کامل از ضد یخ در رادیاتور می‌تواند بهترین نتیجه را داشته باشد اما هرگز این‌طور نیست و ضدیخ باید با آب ترکیب شود تا کارایی مناسبی داشته باشد. همچنین ضد یخ خالص فاقد ظرفیت حرارتی کافی برای خنک نگه‌داشتن موتور است و درصورتی‌که ضد یخ خالص در سیستم خنک‌کننده ریخته شود، قابلیت انتقال حرارت تا ۳۵ درصد کاهش می‌یابد. حداقل نسبت ضدیخ به آب 30 به 70 و حداکثر 60 به 40 خواهد بود. بهترین نسبت آب و ضدیخ، 50 به 50 است که تقریباً در هر آب‌وهوایی بهترین نتیجه را دارد.
زمان تعویض آب رادیاتور
زمان تعویض آب رادیاتور بستگی به نوع مایع خنک‌کننده، شرایط آب و هوایی، نوع خودرو و شرایط رانندگی دارد. در حالت ایده‌آل باید پس از ۸۰ هزار کیلومتر اول و سپس هر ۴۰ هزار کیلومتر آب رادیاتور ماشین عوض شود. یکی از دلایل تعویض آب رادیاتور این است که ضدیخ داخل مایع خنک‌کننده پس از مدتی خاصیت خود را از دست می‌دهد و کارایی لازم را نخواهد داشت. برای تعویض آب رادیاتور اما صرفاً نباید کارکرد خودرو را ملاک قرار داد زیرا اگر تغییر رنگ جزئی در مایع داخل رادیاتور مشاهده کردید، باید فوراً آن را تعویض کنید. همچنین هنگامی‌که کثیفی یا ذرات کوچکی روی مایع به چشمتان خورد، باید علت را شناسایی کنید و آب رادیاتور ماشین را تعویض کنید زیرا این نشان‌دهنده ورود ناخالصی به آب رادیاتور است.
نوشته زمان مناسب تعویض آب رادیاتور و نسبت ترکیب آن با ضدیخ اولین بار در چرخان پدیدار شد.
منبع: چرخان