امید تازه برای درمان زوال عقل؛ پروژه‌ای بلندپروازانه که نقشه مغز را ترسیم می‌کند

برای بسیاری از محققان، تهیه نقشه‌ و تصویری از ۸۶ میلیارد نورون یا سلول عصبی که مغز را تشکیل می‌دهند پروژه‌ای تقریبا ناممکن است. با وجود این، پژوهشگران موسسه الن (Allen Institute) درصددند دقیقا همین کار را انجام دهند، و می‌گویند اساس و بنیان شناخت بهتر از نحوه عملکرد مغز خواهد بود.
موسسه الن که به همت پل الن، یکی از بنیان‌گذاران مایکروسافت، در سال ۲۰۰۳ تاسیس شد، ابتدا برای نقشه‌برداری از فعالیت ژنی مغز موش ایجاد شد، اما پژوهشگران به‌سرعت تحقیق در مورد مغز انسان را هم در مطالعاتشان گنجاندند. این موسسه غیرانتفاعی محل فعالیت صدها پژوهشگر است که در گروه‌های بزرگ پروژه‌هایی بلندپروازانه را آغاز می‌کنند تا برای بزرگ‌ترین سوال‌ها در مورد بیماری‌هایی که میلیون‌ها نفر به آن دچارند پاسخی بیابند.
دکتر روی کاستا، رئیس و مدیرعامل موسسه الن، با اشاره به رویکرد تحقیقاتی این مرکز می‌گوید: «ما در زمینه علوم زیستی پروژه‌هایی بلندپروازانه در دست انجام داریم که گاه ۱۰ تا ۱۵ سال طول می‌کشند و تیم‌هایی متشکل از دانشمندان رشته‌های مختلف علمی به یک سوال مشخص پاسخ می‌دهند و سپس این پاسخ را با جهان به اشتراک می‌گذاریم.»
دکتر اد لین، محقق ارشد علوم مغز در موسسه الن، می‌گوید پژوهشگران اخیرا به کمک ابزارهای موجود توانسته‌اند نقشه‌هایی با وضوح بالا از مغز تهیه کنند که توصیف کاملی از تمام سلول‌های سازنده این اندام ارائه می‌دهد.
به گفته او، این نقشه‌ها که پروژه‌ای بلندپروازانه توصیف می‌شوند، مشابه توالی‌‌یابی ژنوم [شناسایی تمام اطلاعات ژنتیکی فرد] خواهد بود که وقتی تکمیل می‌شود ترکیب ژنتیکی کامل فرد را ترسیم می‌کند.
او به ای‌بی‌سی نیوز گفت: «این مرجعی قدرتمند نه فقط برای شناخت مغز سالم، بلکه برای شناخت بیماری است. بنابراین، ما در تلاشیم در مورد بیماری آلزایمر و انواع خاصی از سلول‌های مغز که ممکن است مقابل بیماری آسیب‌پذیر باشند شناخت بیشتری پیدا کنیم. علاوه بر این، می‌کوشیم ابزارهای جدیدی ایجاد کنیم که بتوانند انواع خاصی از سلول‌ها را که ممکن است در ژن‌درمانی موثر باشند، شناسایی کنند.»
صدها نوع بیماری مغزی وجود دارد و میلیون‌ها نفر به این بیماری‌ها دچارند، از جمله بیماری آلزایمر که شایع‌ترین نوع زوال عقل است. همچنین پیش‌بینی می‌شود بیماری پارکینسون، نوعی اختلال پیش‌رونده ناشی از تخریب سلول‌های عصبی در بخشی از مغز که حرکت را کنترل می‌کند، تا سال ۲۰۳۰، حدود ۱.۲ میلیون آمریکایی را مبتلا کند. اما نه آلزایمر و نه پارکینسون درمانی ندارند و اغلب درمان‌های موجود بر کنترل عوارض این بیماری‌ها و حفظ کیفیت زندگی متمرکزند زیرا به‌عنوان مثال در پارکینسون، مشخص نیست کدام نوع از سلول‌ها تحت‌تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند و تهیه نقشه سلول‌های مغز می‌تواند به یافتن پاسخ این سوال کمک کند.
موسسه الن امیدوار است این تحقیقات بتواند شرایط را تغییر دهد و به درمان‌های هدفمند برای این بیماری‌ها منجر شود.
لین به همکاری این موسسه با جراحان مغز و اعصاب اشاره کرد و توضیح داد از آنجا که آن‌ها معمولا حین جراحی مجبورند بخش‌هایی از بافت سالم مغز بیماران را بردارند، به‌عنوان مثال در جراحی سرطان مغز برای دسترسی به تومور مغزی، برخی از این بافت‌ها را در اختیار محققان این موسسه می‌گذارند تا در مدت زمان محدودی که این بافت‌ها زنده‌اند، آن‌ها را کشت دهند و سلول‌های عصبی مغز را بررسی کنند.
دکتر روی کاستا می‌گوید: «شناخت مغز بسیار مهم است. زیرا مغز در اینکه ما کیستیم، چه چیزی را دوست داریم و از چه بیزاریم،‌ چه چیزی را به خاطر می‌آوریم یا چطور رفتار و احساس می‌کنیم، عضوی حیاتی است. هر آنچه شخصیت ما را شکل می‌دهد، به‌نوعی به چگونگی تکامل مغز ما بستگی دارد. بنابراین، شناخت مغز یکی از جست‌وجوهای بزرگ بشریت است.» منبع: ايتنا